Ποιος πιστεύετε ότι είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στην σωστή οικονομική διαχείριση; Στην πραγματικότητα, δεν είναι το υψηλό εισόδημα (πόσους ξέρετε που ζούσαν παλιά τη μεγάλη ζωή, και σήμερα τη βγάζουν με το ζόρι και χρωστάνε παντού). Δεν είναι ούτε η άνεση με τους υπολογισμούς, αλλιώς όλοι οι καθηγητές μαθηματικών θα ήταν πλούσιοι. Ούτε το επιχειρηματικό δαιμόνιο, αλλά ούτε και η τσιγκουνιά.
Η σωστή οικονομική διαχείριση είναι κυρίως θέμα ψυχολογίας, και βασίζεται στην σωστή μας συμπεριφορά. Ο πρώτος και βασικότερος κανόνας στην οικονομική διαχείριση είναι να ξοδεύουμε κάθε μήνα λιγότερα από όσα κερδίζουμε, και να βάζουμε στην άκρη ότι μας περισσεύει. Και μπορεί αυτό να ακούγεται απλό, αλλά στην πραγματικότητα πάει εντελώς κόντρα στα βασικά μας ένστικτα.
Κανείς μας δεν αμφισβητεί ότι η αποταμίευση είναι κάτι χρήσιμο και αναγκαίο για όλους μας, αλλά οι περισσότεροι μάλλον δυσκολευόμαστε να την εφαρμόσουμε στην πράξη. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να ξοδεύουν σήμερα παρά να μαζεύουν για αύριο, και βάζουν την αποταμίευση τελευταία προτεραιότητα μετά από τους λογαριασμούς και τα έξοδα για διασκέδαση.
Όπως έχουμε πει και παλιότερα, η αποταμίευση μοιάζει αρκετά με την γυμναστική. Και οι δύο είναι συνήθειες που σταδιακά μας προσφέρουν πάρα πολλά οφέλη, αλλά στο ξεκίνημα μας φαίνονται δύσκολες και βαρετές. Μπορεί τις πρώτες εβδομάδες να είμαστε ορεξάτοι, αλλά με την πρώτη αφορμή ή δυσκολία θα αρχίσουμε τις δικαιολογίες, και σιγά-σιγά θα τα παρατήσουμε.
Οι καλοί γυμναστές καταλαβαίνουν καλά το πρόβλημα αυτό, και έχουν διάφορους τρόπους για να βοηθήσουν τους “προβληματικούς” πελάτες τους. Έτσι και εμείς που προσπαθούμε να βάλουμε κάτι στην άκρη, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις παρακάτω ιδέες για να κάνουμε την αποταμίευση καθημερινή συνήθεια.
1. Πληρώστε πρώτα τον εαυτό σας
Για να είστε σίγουροι ότι θα τηρείτε τον στόχο σας κάθε μήνα, ο καλύτερος τρόπος είναι να κάνετε την αποταμίευση σας αμέσως μόλις πληρωθείτε, από την πρώτη μέρα του μήνα. Σκεφτείτε το λίγο: εάν έχετε ήδη βάλει στην άκρη τα χρήματα αυτά, θα είναι δύσκολο να τα ξοδέψετε αργότερα! Και δεν θα σας φανεί τόσο δύσκολο να τα φυλάξετε, όταν έχετε ήδη όλο τον μισθό ή την σύνταξη σας στο χέρι.
Στην πραγματικότητα πληρώνετε τον μελλοντικό εαυτό σας, που θα σας ευγνωμονεί!
Ο κανόνας αυτός είναι η βάση για κάθε προϋπολογισμό που χρησιμοποιούμε, είτε αυτός είναι ένας απλός κανόνας 80-20, είτε ένα αναλυτικό budget με όλα τα έξοδα μας προγραμματισμένα. Βάζοντας ένα σταθερό ποσό στην άκρη κάθε μήνα, κάνετε την αποταμίευση σας βασική προτεραιότητα και προσαρμόζετε τα υπόλοιπα έξοδα σας σε πιο ρεαλιστική βάση.
Καλό θα είναι να βάζετε την αποταμίευση σας σε ξεχωριστό μέρος από τα υπόλοιπα σας χρήματα, ώστε να μην μπαίνετε στον πειρασμό να κάνετε σπατάλες με την πρώτη αφορμή. Εάν πληρώνεστε σε μετρητά, μπορείτε να πάρετε ένα όμορφο κουτί χρημάτων για να καταθέτετε τον μηνιαίο “οβολό” σας. Κρατάτε το κλειδωμένο, ώστε να μην παρασύρεστε εύκολα και να βάζετε χέρι μέσα, χωρίς να το έχετε σκεφτεί καλά. Και φροντίστε να μην το έχετε σε κοινή θέα, για καλό και για κακό!
Εάν είστε στην πλειοψηφία που πληρώνονται μέσω τραπέζης, το καλύτερο είναι να έχετε έναν ξεχωριστό λογαριασμό για να βάζετε την αποταμίευση σας. Με τις πιο πρόσφατες αλλαγές στα capital controls, έχουμε πια την δυνατότητα να ανοίξουμε νέο λογαριασμό σε όποια τράπεζα είμαστε ήδη πελάτες. Μάλιστα οι τράπεζες προσφέρουν σήμερα διαφόρους αποταμιευτικούς ή προθεσμιακούς λογαριασμούς, για μηνιαίες τακτικές καταθέσεις και με λίγο καλύτερους τόκους. Έτσι θα παρακολουθείτε πιο εύκολα πόσα χρήματα βάζετε στην άκρη.
Εναλλακτικά, εάν η αποταμίευση σας έχει πιο μακροπρόθεσμο πλάνο, μπορείτε να ξεκινήσετε ένα ασφαλιστικό πρόγραμμα στο οποίο θα συνεισφέρετε κάθε μήνα, και που θα σας προσφέρει ακόμα υψηλότερες αποδόσεις σε βάθος χρόνου.
2. Ξεκινήστε χαμηλά, ανεβείτε σταδιακά
Στην πρώτη μέρα σας στο γυμναστήριο, ενώ κάνετε χαλαρά το ζέσταμα σας στον διάδρομο, πιθανόν να δείτε κάποιο “θηρίο” που σηκώνει τριψήφιο αριθμό κιλών στον πάγκο ή σε κάποιο περίεργο μηχάνημα. Λογικό είναι να σκεφτείτε “σιγά μην το κάνω εγώ αυτό!” Πιθανόν να νιώσετε και κάπως μειονεκτικά μπροστά του, και να χάσετε κάθε όρεξη για γυμναστική.
Ακόμα και το “θηρίο” όμως ήταν κάποτε αρχάριος, και ξεκίνησε με μικρά βάρη και σταδιακή πρόοδο. Κανείς δεν πρέπει να ξεκινάει κατευθείαν από τα δύσκολα, και το ίδιο ισχύει και για την αποταμίευση σας.
Το πρώτο βήμα είναι να ξεκινήσετε με ένα μικρό ποσό, το οποίο δεν θα σας λείψει ιδιαίτερα. Μπορείτε π.χ. να αρχίσετε με € 20 το μήνα. Με βάση τα έσοδα και τα έξοδα σας, θα βρείτε ένα ποσό που δεν είναι υπερβολικά μικρό ή μεγάλο για το budget σας.
Το σημαντικό είναι να κάνετε μία εύκολη αρχή, μέχρι να εξοικειωθείτε με την καινούργια σας συνήθεια.
Στη συνέχεια, μετά από 3 μήνες, θα αρχίσετε να αυξάνετε την αποταμίευση σας, αργά αλλά σταθερά, με € 1 παραπάνω κάθε μήνα. Σκεφτείτε το πλάνο σας σαν μία σκάλα, όπου ανεβαίνετε ένα-ένα τα σκαλοπάτια, χωρίς να βιάζεστε αλλά και χωρίς να σταματάτε.
Σε κάθε περίπτωση, κάθε “σκαλοπάτι” θα πρέπει να είναι τόσο μικρό που να μην παίρνετε χαμπάρι τη διαφορά. Εάν όμως την επαναλαμβάνετε κάθε μήνα, και παραμείνετε σταθεροί στον στόχο σας, η διαφορά στο πορτοφόλι σας μετά από 1 χρόνο θα είναι φανερή!
Με το παραπάνω πλάνο, μετά από 1 χρόνο θα αποταμιεύετε € 30 κάθε μήνα και θα έχετε ήδη μαζέψει € 285!
Μετά από αυτό το επίτευγμα σας, είναι σίγουρο ότι θα πάρετε θάρρος. Μπορείτε να βάλετε έναν τελικό στόχο για τον προϋπολογισμό σας, όπως να αποταμιεύετε € 50 κάθε μήνα, και να ακολουθήσετε το ίδιο πλάνο με € 1 παραπάνω κάθε μήνα. Ή μπορεί να υπολογίσετε ένα ποσοστό από τα έσοδα σας, όπως να ξεκινήσετε να αποταμιεύετε το 3% από τα έσοδα σας και να ανεβαίνετε άλλο 1% κάθε χρόνο.
Το σημαντικό είναι να μην σταματάτε την πρόοδο σας κάθε μήνα, μέχρι στο τέλος να φτάσετε στην κορυφή της σκάλας σας και να βάζετε άνετα στην άκρη ένα σεβαστό ποσό, χωρίς άγχος και δυσκολία. Και έτσι θα γίνει και το δικό σας πορτοφόλι… “θηρίο”!
3. Κάντε την αποταμίευση σας αυτόματη
Καλά και ωραία όλα τα παραπάνω, αλλά στην πράξη είναι εύκολο να βρούμε δικαιολογίες για να κάνουμε κοπάνα. Το γυμναστήριο φαίνεται αγγαρεία τις μέρες που είμαστε κουρασμένοι από τη δουλειά, ή τρέχουμε αλλού, ή είμαστε άρρωστοι. Δικαιολογίες υπάρχουν πολλές, αλλά τις περισσότερες φορές απλά βαριόμαστε. Και έτσι σιγά-σιγά τα παρατάμε και γυρίζουμε στην παλιά κακή μας ρουτίνα.
Το ίδιο ισχύει και με την αποταμίευση, αφού κάθε μήνα μπορεί να μας προκύπτουν έκτακτα έξοδα, ή να μην αντισταθούμε σε ένα καινούργιο ζευγάρι παπούτσια, ή απλά να ξεχαστούμε. Και εδώ όμως οι περισσότερες δικαιολογίες δεν είναι ουσιαστικές, και καλό είναι να μην παραβούμε το πλάνο μας χωρίς σημαντικό λόγο.
Εάν έχουμε τα χρήματα μας στην τράπεζα, είναι εύκολο να ορίσουμε μία πάγια εντολή που κάθε μήνα θα μεταφέρει αυτόματα το ποσό που θέλουμε, στον λογαριασμό της αποταμίευσης μας. Έτσι δεν θα μπορούμε να ξεφύγουμε από το πλάνο μας, και θα κάνουμε τα μηνιαία έξοδα μας με βάση τα χρήματα που έχουμε πραγματικά στη διάθεση μας. Το ίδιο ισχύει με κάποιο αποταμιευτικό ή ασφαλιστικό πρόγραμμα, όπου η πληρωμή μπορεί να γίνεται με πάγια εντολή από τον λογαριασμό μας.
Εάν τα χρήματα μπαίνουν αυτόματα στην άκρη κάθε μήνα, δεν θα τους βάζουμε χέρι χωρίς σοβαρό λόγο.
Εάν κινούμαστε με μετρητά, τα πράγματα είναι λίγο πιο δύσκολα. Θα πρέπει να βρούμε κάποιον τρόπο να θυμόμαστε να βάζουμε τα χρήματα στον “κουμπαρά” μας, είτε τα καταθέτουμε στην τράπεζα, είτε σε πραγματικό κουμπαρά. Μπορούμε π.χ. να βάλουμε μία ειδοποίηση στο κινητό μας, ή ένα μήνυμα στο ημερολόγιο μας.
Ο καλύτερος τρόπος όμως είναι να συνδέσουμε την αποταμίευση μας με ένα θετικό ερέθισμα. Εάν μαζεύουμε χρήματα για κάποιο σκοπό, όπως μία μεγάλη αγορά ή ένα ταξίδι, τότε μία φωτογραφία του στόχου μας στο ημερολόγιο ή στο γραφείο μας θα μας δίνει το κίνητρο για να συνεχίζουμε την προσπάθεια μας. Εναλλακτικά, μπορούμε να δώσουμε μία μικρή ψυχολογική ανταμοιβή στην συνήθεια μας. Κερνώντας π.χ. ένα παγωτό στον εαυτό μας κάθε φορά που κάνουμε την αποταμίευση μας, συνδέουμε την συνήθεια μας με ένα θετικό ερέθισμα που μας βοηθάει να την συνεχίζουμε.
Για όποιον δεν έχει δοκιμάσει ποτέ να κάνει τακτικά αποταμίευση, μπορεί να του φαίνεται πολύ δύσκολο να ξεκινήσει, ειδικά σήμερα που το πορτοφόλι μας ζορίζεται από παντού. Όμως αυτή ακριβώς η δύσκολη συγκυρία κάνει ακόμα πιο σημαντικό να έχουμε ένα “μαξιλάρι” στο πορτοφόλι μας, και να ελέγχουμε τα έξοδα μας μέχρι να το καταφέρουμε. Κάνοντας μία μικρή και εύκολη αρχή, και ακολουθώντας το πλάνο μας με εξυπνάδα και υπομονή, θα δείτε ότι μπορείτε να πετύχετε έναν στόχο που σήμερα σας φαίνεται “βουνό”. Δεν έχετε όμως να φοβηθείτε τίποτα… εκτός από την αναποφασιστικότητα σας!
