Ένα μεγάλο μέρος των εργαζόμενων στην Ελλάδα απασχολείται στην δική του επιχείρηση, σε κατάστημα ή από το γραφείο του σπιτιού του. Ο ελεύθερος επαγγελματίας όμως δεν μπορεί να βασίζεται σε έναν σταθερό μισθό που μπαίνει στην τράπεζα βρέξει-χιονίσει κάθε μήνα. Τα έσοδα ανεβοκατεβαίνουν ανάλογα με την κίνηση, ή και με την περίοδο του χρόνου εάν η δουλειά είναι εποχιακή.
Και φυσικά το κράτος κάθε άλλο παρά βοηθάει στην σταθερότητα, αφού οι αλλαγές στην φορολογία και την ασφάλιση τους είναι συνεχείς, χωρίς συγκεκριμένο πλάνο και με αμφισβητούμενα αποτελέσματα.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ελεύθεροι επαγγελματίες δεν τηρούν κάποιον προϋπολογισμό για το πορτοφόλι τους, αφού νομίζουν ότι η αστάθεια στα έσοδα και τα έξοδα τους κάνει την όποια πρόβλεψη αδύνατη. Έτσι συνήθως πορεύονται στην τύχη, περιμένοντας να εισπράξουν από κάποια μεγάλη δουλειά για να καλύψουν τα χρέη των προηγούμενων μηνών, και επιβιώνοντας με ξερό ψωμί και ελιές μέχρι να συμβεί αυτό.
Και το χειρότερο είναι ότι όταν επιτέλους πληρωθούν, ξεχνούν αμέσως το προηγούμενο στρίμωγμα τους, και από το ξερό ψωμί το ρίχνουν στις σπαλομπριζόλες.
Έχουμε ήδη μιλήσει για το πόσο σημαντικό είναι ένα σωστά σχεδιασμένο budget για έναν ελεύθερο επαγγελματία, ή και όποιον άλλο δεν έχει τακτικό μηνιαίο εισόδημα. Το ότι δεν έχει σταθερά έσοδα και έξοδα, κάνει ακόμα πιο μεγάλη την ανάγκη για ένα βασικό πλάνο στο πορτοφόλι του. Σε αντίθετη περίπτωση δεν θα μπορέσει ποτέ να αντιμετωπίσει όποια επείγοντα έξοδα του προκύψουν, και θα βλέπει συνέχεια τα χρέη του να μεγαλώνουν και τον λογαριασμό του μονίμως άδειο, ακόμα και εάν οι δουλειές του πάνε καλά.
Με τον ίδιο τρόπο λοιπόν θα πρέπει να αντιμετωπίζουμε και την αποταμίευση μας. Δεν θα πρέπει να περιμένουμε κάποιον “μποναμά” για να βάλουμε κάποια χρήματα στην άκρη, αλλά θα πρέπει να προγραμματίζουμε την αποταμίευση σε μηνιαία βάση, όπως και όλα τα άλλα έξοδα μας.
Η Κάβα και ο Κουμπαράς
Οι πιο πολλοί επαγγελματίες που σχεδιάζουν το πρώτο τους budget, κάνουν συνήθως ένα σημαντικό λάθος: σκέφτονται απλά ένα ποσό που θα προσπαθούν να βάζουν στην άκρη κάθε μήνα, για να καλύψουν όλα τα ενδεχόμενα και τις μελλοντικές τους υποχρεώσεις.
Έτσι όμως μπερδεύουν την κανονική αποταμίευση τους με το κεφάλαιο κίνησης τους.
Είναι πολύ σημαντικό λοιπόν να καταλάβουμε τη διαφορά μεταξύ αυτών των δύο, για να αποφύγουν λάθη και δύσκολες καταστάσεις.
- Το “κεφάλαιο κίνησης” ή αλλιώς η “κάβα” μας, προορίζεται για τις υποχρεώσεις που πρέπει να πληρώσουμε στο άμεσο μέλλον. Ενοίκια, αγορές, λογαριασμοί και βενζίνες, φόροι και εισφορές. Είναι τα έξοδα που ήδη γνωρίζουμε ότι πρέπει να καλύψουμε, άσχετα εάν εισπράξαμε € 10 ή € 1000 τον περασμένο μήνα. Φροντίζουμε λοιπόν να σχεδιάσουμε τον προϋπολογισμό μας έτσι ώστε τα χρήματα αυτά να είναι πάντα διαθέσιμα όταν τα χρειαστούμε.
- Η αποταμίευση μας είναι τα χρήματα που μπορούμε να βάλουμε στην άκρη, αφού έχουμε τακτοποιήσει όλες τις υποχρεώσεις μας. Είναι τα χρήματα που θα φυλάξουμε για επείγοντα έξοδα, για να εξοφλήσουμε τα παλιά χρέη μας, ή για τα μακροπρόθεσμα σχέδια μας όπως οι σπουδές ή η συνταξιοδότηση μας.
Ας δούμε ένα παράδειγμα για να καταλάβουμε καλύτερα τη διαφορά ανάμεσα σε αυτά τα δύο.
Ο Γιώργος είναι οδοντίατρος, και από τη δουλειά στο ιατρείο του το προηγούμενο εξάμηνο είσπραξε € 12.000. Θεωρεί πως και το επόμενο εξάμηνο θα έχει περίπου την ίδια κίνηση, άρα σχεδιάζει το μελλοντικό budget του με βάση αυτά τα έσοδα. Επίσης ξέρει ότι κάθε μήνα έχει να πληρώσει τα εξής:
- Ενοίκιο ιατρείου: € 400
- Ενοίκιο εξοπλισμού: € 150
- Έξοδα σπιτιού (φαγητό, λογαριασμοί, κλπ): € 300
- Εισφορές: € 200
- Ασφάλιση ιατρείου: € 50
- Σύνολο: € 1100
Εκτός από τα μηνιαία έξοδα του, ο Γιώργος υπολογίζει ότι μέσα στο εξάμηνο θα πληρώσει στην εφορία 6 δόσεις φόρου εισοδήματος από € 200 κάθε μία, άλλα € 150 για την ασφάλεια του αυτοκινήτου του, και άλλα € 450 για ένα ιατρικό σεμινάριο.
Άρα το επόμενο εξάμηνο υπολογίζει ότι θα έχει συνολικά έξοδα (6 * 1100) + (6 * 200) + 150 + 450 = € 8400. Αυτό είναι λοιπόν το κεφάλαιο κίνησης που θα πρέπει να έχει διαθέσιμο ανά πάσα στιγμή, για να μην έχει πρόβλημα ότι και αν συμβεί.
Εάν οι προβλέψεις για τα έσοδα του είναι σωστές, ο Γιώργος θα έχει €3600 καθαρά κέρδη στο εξάμηνο από το ιατρείο του, ή € 600 κάθε μήνα. Αυτά τα κέρδη είναι τα χρήματα που έχει στο διάθεση του για προαιρετικά έξοδα ή για αποταμίευση. Και εάν δίνει τα € 300 για ψυχαγωγία, τα υπόλοιπα € 300 είναι στη διάθεση του για να χτίσει το απόθεμα ανάγκης του, να εξοφλήσει τα παλιά του χρέη, ή να ξεκινήσει ένα επενδυτικό πρόγραμμα για την συνταξιοδότηση του.
Μαζεύουμε… για να έχουμε!
Για κάποιους μπορεί τα παραπάνω νούμερα να φαίνονται υπερβολικά. Ίσως να τους φαίνεται αδύνατον να εξοικονομήσουν ένα κεφάλαιο κίνησης για το επόμενο εξάμηνο, ή ακόμα και τρίμηνο. Και αν παρ’ ελπίδα τους έρχονταν ξαφνικά ένα τέτοιο ποσό μαζεμένο, το πιο πιθανό είναι να σκεφτούν πρώτα πως θα το ξοδέψουν, παρά να το κρατήσουν στην “κάβα” τους για τις υποχρεώσεις τους.
Έτσι δεν κάνουν καμία πρόβλεψη για τα μελλοντικά έξοδα της επιχείρησης τους, προσπαθούν απλά να θυμηθούν τι υποχρεώσεις τους έρχονται, και βασίζονται κυρίως σε πιστωτικές και δάνεια για να τις καλύψουν, αφού τα έσοδα τους έχουν ήδη γίνει “καπνός”.
Με λίγα λόγια, δεν έχουν ιδέα που πήγαν πάλι τα λεφτά τους αυτόν τον μήνα!
Ο συνετός επαγγελματίας όμως έχει πάρει χαρτί και μολύβι, ή Excel και ποντίκι, και έχει ήδη σχεδιάσει ένα γενικό πλάνο για τα χρήματα του. Υπολογίζει τα έσοδα και τα έξοδα του τους τελευταίους μήνες, και σχεδιάζει το μελλοντικό budget του με βάση αυτά. Μόνο έτσι μπορεί να ξέρει εάν όντως τα έσοδα του φτάνουν να καλύψουν τα έξοδα του, και τι μπορεί να περιορίσει εάν αυτό δεν ισχύει. Δεν μπορεί να κάνει αποταμίευση εάν δεν μπορεί να υπολογίσει τι θα του περισσεύει τους επόμενους μήνες.
Ο βασικός στόχος μας είναι απλός: να έχουμε περισσότερα έσοδα από έξοδα, να έχουμε διαθέσιμο το κεφάλαιο κίνησης για να καλύπτουμε τα έξοδα μας χωρίς πρόβλημα, και να μπορούμε να αποταμιεύουμε τα κέρδη μας.
- Το πρώτο βήμα είναι να σχεδιάσουμε τον προϋπολογισμό μας, έτσι ώστε να δούμε εάν πρέπει να κυνηγήσουμε περισσότερα έσοδα ή να περιορίσουμε τα έξοδα μας, μέχρι η διαφορά στα χρήματα μας να είναι σταθερά θετική.
- Το επόμενο βήμα είναι να χτίσουμε βήμα-βήμα την “κάβα” μας, την οποία θα διατηρούμε σε έναν τραπεζικό λογαριασμό όψεως που θα είναι μόνο για αυτήν την δουλειά. Δεν θα πρέπει να μπερδεύουμε το κεφάλαιο της δουλειάς μας με το προσωπικό πορτοφόλι μας, αλλιώς είναι πολύ εύκολο να τα μπλέξουμε και να χάσουμε την μπάλα.
- Ανάλογα με την ροή της δουλειάς μας και το πόσο σταθερά είναι τα έσοδα μας, θα πρέπει να υπολογίσουμε πόσους μήνες θα πρέπει να μπορεί να καλύψει η “κάβα” μας. Κάποιος που έχει σταθερή κίνηση, όπως ένα κατάστημα ή ένα ιατρείο, μπορεί να χρειάζεται κεφάλαιο μόνο για 3 μήνες εξόδων. Από την άλλη όμως, υπάρχουν επαγγελματίες που πληρώνονται μόνο στο τέλος κάποιας πολύμηνης παραγγελίας ή εργασίας. Στην περίπτωση αυτή το κεφάλαιο κίνησης σας θα πρέπει να καλύπτει τουλάχιστον ένα εξάμηνο, ή και ακόμα περισσότερο.
Η διαδικασία αυτή μπορεί να μας πάρει αρκετούς μήνες, ειδικά εάν ξεκινάμε από το μηδέν χωρίς να έχουμε κάποιο υπάρχον κεφάλαιο ή να έχουμε πάρει πρόσφατα κάποιο δάνειο ή επιδότηση. Θα πρέπει όμως να θυμόμαστε πόσο σημαντικό είναι αυτό για την δουλειά μας.
Το κεφάλαιο κίνησης είναι το “δίχτυ ασφαλείας” που μας προστατεύει από τις απρόοπτες αναποδιές και τους κακοπληρωτές πελάτες, και μας βοηθάει να μην δουλεύουμε παραπάνω από όσο αντέχουμε.
Χωρίς αυτό είμαστε εκτεθειμένοι απέναντι στα πάντα, χάνουμε τον έλεγχο στην διαχείριση του γραφείου μας, και κατά συνέπεια και στο πορτοφόλι μας.
Budget για τους δύσκολους καιρούς
Όταν θα έχετε καταφέρει να εξοικονομήσετε το κεφάλαιο κίνησης σας, θα διαπιστώσετε ότι τα κέρδη που κρατάγατε για αυτό κάθε μήνα, είναι τώρα στη διάθεση σας για την κανονική σας αποταμίευση. Με τα έσοδα και τα έξοδα σας σε ισορροπία, θα μπορείτε τώρα να δώσετε βάση στους υπόλοιπους στόχους για το πορτοφόλι σας, εξοφλώντας τα παλιά σας χρέη ή ξεκινώντας ένα επενδυτικό πλάνο για τα μακροχρόνια σχέδια σας. Εναλλακτικά θα έχετε την δυνατότητα να επεκτείνετε την επιχείρηση σας, χωρίς να πρέπει να πάτε πάλι στις τράπεζες για κάποιο δάνειο.
Το σημαντικότερο είναι ότι θα έχετε ξανά τον έλεγχο την επιχείρησης σας.
Υπάρχουν πάρα πολλές περιπτώσεις επαγγελματιών που δεν κάνουν κανέναν οικονομικό προγραμματισμό, και που είναι καταδικασμένοι να αποτύχουν ακόμα και εάν η δουλειά τους είναι κερδοφόρα. Όσοι όμως έχουν σχεδιάσει ένα σωστό πλάνο και μένουν σταθεροί σε αυτό, θα έχουν και τις περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν επαγγελματικά στην δύσκολη περίοδο που περνάει η αγορά σήμερα.
