Τους τελευταίους μήνες οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ακούσει κάπου ή έχουμε διαβάσει για την τελευταία οικονομική “τρέλα”, τα ψηφιακά νομίσματα. Η λέξη “Bitcoin” ήταν παλιότερα κάτι που ήξεραν μόνο οι προχωρημένοι με τους υπολογιστές, ή με την οικονομική θεωρία.
Όμως τώρα την ακούμε όλο και πιο συχνά. Στα οικονομικά sites διαβάσουμε πως η αξία του Bitcoin καταρρίπτει σωρηδόν το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Όλο και περισσότεροι οικονομικοί παράγοντες έχουν κάποια άποψη, θετική η αρνητική, για τα ψηφιακά νομίσματα. Οι hackers τα χρησιμοποιούν για να ξεπλένουν τα παράνομα εισοδήματα τους, και στην Κίνα έχουν τεράστιες αποθήκες με χιλιάδες υπολογιστές που δουλεύουν όλο το 24ωρο “εξορύσσοντας” bitcoins.
Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά; Τι είναι τελικά το Bitcoin, και τι σχέση έχει με το πορτοφόλι μας, σήμερα ή στο μέλλον;
Λίγα λόγια στη θεωρία
Στην πραγματικότητα το Bitcoin είναι το πρώτο και πιο γνωστό από την οικογένεια των “ψηφιακών νομισμάτων” (digital currency) ή “κρυπτονομισμάτων” (cryptocyrrency). Τα ψηφιακά νομίσματα είναι η πρώτη εφαρμογή μίας νέας τεχνολογίας κρυπτογράφησης δεδομένων, γνωστή ως “blockchain“, η οποία είναι ένας τρόπος να διασφαλίζεται η γνησιότητα και μετάδοση ψηφιακών στοιχείων χωρίς να είναι απαραίτητη μία κεντρική βάση δεδομένων.
Έχετε προσέξει τον αριθμό φορολογικής σήμανσης που βλέπουμε τυπωμένα στις αποδείξεις των ταμειακών και τα μηχανογραφημένα τιμολόγια; Κάθε κατάστημα και εταιρεία πρέπει να έχει έγκριση από τη εφορία για την ταμιακή ή τον φορολογικό μηχανισμό τους, ώστε να πιστοποιεί ότι τα παραστατικά που τυπώνει είναι έγκυρα. Η τεχνολογία blockchain κάνει την ίδια δουλειά, θεωρώντας την γνησιότητα κάθε ηλεκτρονικού δεδομένου, αλλά χωρίς να χρειάζεται την έγκριση κάποιου κεντρικού συστήματος. Και η τεχνολογία αυτή θεωρείται (μέχρι στιγμής) απόλυτα ασφαλής, αδύνατον να παραβιαστεί ή να παραποιηθεί.
Πολλοί διεθνείς οργανισμοί και εταιρείες εξετάζουν σήμερα με μεγάλο ενδιαφέρον την τεχνολογία blockchain, και πιστεύουν ότι μπορεί να φέρει σύντομα μεγάλες αλλαγές σε τομείς όπως οι οικονομικές και εμπορικές συναλλαγές, και η φύλαξη προσωπικών, ιατρικών και άλλων ευαίσθητων δεδομένων. Κατά πάσα πιθανότητα όμως τα πράγματα δεν θα είχαν προχωρήσει τόσο γρήγορα, εάν ο κόσμος δεν είχε παρασυρθεί από την ξέφρενη δημοτικότητα του Βitcoin.
Το νόμισμα του μέλλοντος
Το Bitcoin εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2009 ως ένα ελεύθερο και ανοιχτό σύστημα οικονομικών συναλλαγών, έξω από τον έλεγχο των εθνικών τραπεζών. Οι δημιουργοί και οι υπέρμαχοι του υποστηρίζουν ότι αυτό και τα άλλα κρυπτονομίσματα μπορούν να προσφέρουν ένα ανοιχτό και δίκαιο μέλλον στις οικονομικές συναλλαγές των ιδιωτών. Δεν είναι τυχαίο ότι το Bitcoin εμφανίστηκε λίγο μετά την οικονομική κρίση του 2008, ως μία εναλλακτική πρόταση έξω από τον έλεγχο των κρατών και τους κινδύνους των αγορών.
Χάρη στον τρόπο λειτουργίας του, οι υποστηρικτές του Bitcoin υποστηρίζουν ότι προσφέρει ασφάλεια και ανωνυμία στις συναλλαγές, όπως τα παραδοσιακά μετρητά, αλλά με την ευκολία και την ταχύτητα των ψηφιακών συναλλαγών. Στα επόμενα χρόνια το Bitcoin απέκτησε χιλιάδες χρήστες, και άρχισε να γίνεται αποδεκτό ως μέσο συναλλαγών και από αρκετές εταιρίες στην Αμερική.
Σύντομα όμως το Bitcoin άρχισε να αποκτά και μία πιο σκοτεινή φήμη. Τα χαρακτηριστικά και η ανωνυμία του το έκαναν ιδιαίτερα δημοφιλές για χρήση στο λεγόμενο “σκοτεινό δίκτυο” για ανώνυμες συναλλαγές ναρκωτικών, κυβερνοεπιθέσεων, ξέπλυμα χρήματος και άλλων παράνομων δραστηριοτήτων. Ένας νέος τύπος ιού γνωστός ως “ransomware” άρχισε να επηρεάζει υπολογιστές και δίκτυα, κλειδώνοντας τα αρχεία τους και απαιτώντας από τους χρήστες πληρωμή σε Bitcoin για να επιτρέψει ξανά την πρόσβαση.
Ταυτόχρονα άρχισαν να αυξάνονται και τα περιστατικά κλοπής Βitcoin, τόσο από ιδιώτες χρήστες όσο και από κεντρικές υπηρεσίες συναλλαγών, με πιο ηχηρή την παραβίαση του ανταλλακτηρίου Mt. Gox το 2014, που προκάλεσε ζημιά 460 εκατομμυρίων δολαρίων. Όλα αυτά όμως δεν αποτέλεσαν τροχοπέδη στην συνεχή ανάπτυξη του Bitcoin. Σταδιακά εμφανίστηκαν και άλλα ανταγωνιστικά νομίσματα, όπως τα Litecoin, Ethereum και Dash, ενώ πρόσφατα έγινε μία σημαντική αλλαγή στην δομή του ίδιου του Bitcoin, που οδήγησε στην δημιουργία του εναλλακτικού Bitcoin Cash.
Παρόλα αυτά το πρωτότυπο Bitcoin συνεχίζει να αποτελεί το πιο δημοφιλές κρυπτονόμισμα, με την κεφαλαιοποίηση του να ξεπερνά σήμερα τα 40 δισεκατομμύρια δολάρια, και την ισοτιμία του να αυξάνεται συνεχώς.
Η δημοτικότητα του Bitcoin έχει τραβήξει την προσοχή όλο και περισσότερων και στην Ελλάδα. Κάποιοι μπορεί να πιστεύουν στην προοπτική του ως μελλοντικό μέσο συναλλαγής, ενώ άλλοι το βλέπουν ως τρόπο για να παρακάμψουν τα capital controls των τραπεζών. Και άλλοι κοιτάζουν την εκρηκτική πορεία της αξίας του Bitcoin (έστω και με πολύ έντονες αυξομειώσεις) και βλέπουν μία νέα επενδυτική ευκαιρία.
Σε κάθε περίπτωση, ας δούμε πως μπορούμε να ανακαλύψουμε τον κόσμο των κρυπτονομισμάτων, και τι μπορούμε να κάνουμε με αυτά!
Πως τα αποκτώ;
Γενικά θα μιλήσουμε πιο πολύ για το Bitcoin, αφού αυτό είναι το πιο δημοφιλές κρυπτονόμισμα στην Ελλάδα και στον κόσμο. Εάν είστε ήδη εξοικειωμένος με το web banking, το PayPal ή τις online επενδύσεις, δεν θα δυσκολευτείτε ιδιαίτερα να αποκτήσετε τα πρώτα σας coins. Για περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να επισκεφτείτε την επίσημη σελίδα του Bitcoin ή το BitcoinX.gr, την μεγαλύτερη κοινότητα Ελλήνων χρηστών Bitcoin.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, το πρώτο που θα χρειαστείτε είναι ένα ψηφιακό “πορτοφόλι” που θα διατηρεί τα coins σας. Θυμηθείτε ότι το Bitcoin λειτουργεί έξω από το υπάρχον τραπεζικό σύστημα, και δεν μπορείτε να έχετε coins στον τραπεζικό σας λογαριασμό ή σε φυσική μορφή. (Στην πραγματικότητα το πορτοφόλι φυλάει το προσωπικό σας “κρυπτο-κλειδί”, που παρακολουθεί το ποσό των bitcoins που σας αναλογεί στο γενικό blockchain. Αλλά ας μην μπαίνουμε σε τεχνικές λεπτομέρειες…)
Το πορτοφόλι bitcoin είναι απαραίτητο εάν σκοπεύετε να κάνετε συναλλαγές με άλλους, και λειτουργεί λίγο-πολύ όπως ένας λογαριασμός PayPal, αφού χρησιμοποιείτε το email ή το όνομα χρήστη σας για να στέλνετε ή να λάβετε coins. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε ως πορτοφόλι ένα app στο κινητό σας, ένα πρόγραμμα στον υπολογιστή σας, ή μία web εφαρμογή. Σε κάθε περίπτωση συνιστάται να κρατάμε και αντίγραφα ασφαλείας στα δεδομένα του πορτοφολιού μας, σε έναν εξωτερικό δίσκο ή και σε έντυπη μορφή.
Το επόμενο βήμα είναι να αποκτήσετε τα πρώτα bitcoins σας. Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για αυτό, αλλά θα δούμε τους πιο διαδεδομένους.
Bitcoin mining: η παραδοσιακή μέθοδος
Τα πρώτα χρόνια ο κύριος τρόπος για να αποκτήσει κανείς coins ήταν να τα “παράγει” ο ίδιος στον υπολογιστή του. Με λίγα λόγια, ο χρήστης έτρεχε ένα πρόγραμμα το οποίο έκανε συνεχείς υπολογισμούς για πολλές ώρες, αποκρυπτογραφώντας ένα μικρό τμήμα του γενικού blockchain που αντιστοιχούσε σε ένα ποσό bitcoins. Και όταν τελείωνε αυτή η εργασία, τα συγκεκριμένα coins κατοχυρώνονταν στον χρήστη.
Τα προηγούμενα χρόνια το mining ήταν αρκετά αποδοτική μέθοδος, και ο καθένας με έναν απλό υπολογιστή μπορούσε να παράγει αρκετά coins μέσα σε λίγους μήνες. Όμως ένα βασικό χαρακτηριστικό του Bitcoin blockchain είναι ότι δεν επιτρέπει να δημιουργηθούν άπειρα coins, και όσο περισσότερα βγαίνουν σε κυκλοφορία, τόσο πιο δύσκολη γίνεται η διαδικασία υπολογισμού για νέα coins.
Από το 2009 μέχρι σήμερα υπολογίζεται ότι έχουν παραχθεί περίπου 16 εκατομμύρια coins, από το σύνολο των 21 εκατομμυρίων που επιτρέπει το σύστημα. Όμως με τον σημερινό ρυθμό, υπολογίζεται ότι τα υπόλοιπα 5 εκατομμύρια δεν θα έχουν υπολογιστεί πριν από… το έτος 2140!
Αυτό σημαίνει ότι το mining στον υπολογιστή μας δεν είναι πια πρακτικός τρόπος για να κερδίσουμε bitcoins. Στην πραγματικότητα, η διαδικασία έχει γίνει τόσο δύσκολη πια που δεν θα καλύπταμε ούτε το κόστος του ρεύματος που θα κατανάλωνε το PC μας! Οι μόνοι που κάνουν κερδοφόρο mining σήμερα είναι εξειδικευμένες εταιρείες που χρησιμοποιούν εκατοντάδες servers, σε χώρες όπως η Κίνα όπου το εργατικό και παραγωγικό κόστος είναι χαμηλό.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό του Bitcoin είναι ότι όσοι έχουν ήδη παράγει μονάδες μέσω εξόρυξης, συνεχίζουν να εισπράττουν και μικροποσά από προμήθειες. Με λίγα λόγια, κάθε coin που χρησιμοποιείται σε μία συναλλαγή από τρίτους προσφέρει και μία μικρή προμήθεια στον αρχικό “παραγωγό” του, ως κίνητρο για να συνεχίσει την εργασία του.
Bitcoin exchanges
Ο πιο εύκολος τρόπος για να αποκτήσουμε bitcoins σήμερα, είναι να τα αγοράσουμε από ένα ανταλλακτήριο κρυπτονομισμάτων. Αυτά λειτουργούν όπως ακριβώς οι αγορές συναλλάγματος Forex, όπου επενδύουμε σε ξένα νομίσματα. Ανοίγουμε δηλαδή έναν λογαριασμό χρήστη, και μετά την πιστοποίηση των προσωπικών στοιχείων μας στέλνουμε από την τράπεζα ή την πιστωτική κάρτα μας ένα χρηματικό ποσό, με το οποίο αγοράζουμε τα bitcoins που θέλουμε.
Μετά την αγορά μας μπορούμε να μεταφέρουμε τα νέα μας bitcoins στο ψηφιακό μας πορτοφόλι, εάν σκοπεύουμε να κάνουμε κάποια συναλλαγή, ή εάν νομίζουμε ότι μπορεί να παραβιαστεί η ασφάλεια του ανταλλακτηρίου. Το περιστατικό της υποκλοπής του ανταλλακτηρίου Mt.Gox το 2014 έχει κάνει πολλούς να ακολουθούν αυτή τη μέθοδο, όπως κάνουν και όσοι κρατούν τα χρήματα τους σε μετρητά εκτός τραπεζών.
Υπάρχουν και αυτοί που δεν ενδιαφέρονται να φυλάξουν ή να ξοδέψουν τα coins τους, αλλά να κερδοσκοπήσουν “παίζοντας” με τις καθημερινές μεταβολές στις ισοτιμίες, όπως ακριβώς και στις συνηθισμένες αγορές Forex. Αυτοί συνήθως αρκούνται να κρατούν τα νομίσματα στους στους λογαριασμούς των ανταλλακτηρίων, ώστε να κάνουν συναλλαγές με άλλα κρυπτονομίσματα και πραγματικό συνάλλαγμα, κάτι που θα συζητήσουμε παρακάτω.
Σε κάθε περίπτωση, για κάθε αγορά η πώληση bitcoins σε κάποιο exchange θα χρεωθούμε μία προμήθεια, από όπου αυτά βγάζουν και το κέρδος τους. Είναι χαρακτηριστικό όμως ότι υπάρχουν αρκετά μεγάλες διαφορές στις προμήθειες των ανταλλακτηρίων, ανάλογα με την αξιοπιστία και την εξυπηρέτηση που προσφέρουν. Κάποια ανταλλακτήρια όπως το Coinbase διαθέτουν εύκολο περιβάλλον χρήστη, συνδεδεμένες εφαρμογές wallet και ασφαλιστική κάλυψη για τα κεφάλαια τους, αλλά χρεώνουν προμήθειες μέχρι και πάνω από 2% για κάθε συναλλαγή. Άλλα δημοφιλή ανταλλακτήρια όπως τα Kraken, Bitsstamp και Coinfloor προσφέρουν χαμηλότερες προμήθειες, αλλά το περιβάλλον τους απαιτεί περισσότερη εξοικείωση από έναν νέο χρήστη.
Η τελευταία τάση είναι τα Bitcoin ATM, όπου μπορείτε να φορτώσετε το ψηφιακό σας πορτοφόλι σαν να κάνατε μία συνηθισμένη ανάληψη από ένα παραδοσιακό ΑΤΜ τραπέζης. Μπορείτε ήδη να βρείτε στην Αθήνα τα πρώτα μηχανήματα, αν και οι προμήθειες για την χρήση του είναι ακόμα υψηλότερες, μεταξύ 3-7%.
Σε κάθε περίπτωση, τα πράγματα είναι ακόμα πολύ ρευστά στην αγορά του bitcoin, με νέα ανταλλακτήρια να ανοίγουν και παλιά να κλείνουν ή να συγχωνεύονται με άλλα. Προτιμήστε κάποιο από τα πιο δημοφιλή και αξιόπιστα, και ελέγξτε ότι τηρούν τις οδηγίες AML (Anti-Money Laundering) και KYC (Know Your Customer) που απαιτούν την υποβολή και επιβεβαίωση των προσωπικών στοιχείων του χρήστη, για την καλύτερη ασφάλεια σας.
Πληρωθείτε με bitcoins
Εάν είστε υποστηρικτής των κρυπτονομισμάτων και περιγράφετε στους φίλους σας τα πλεονεκτήματα τους, όπως την ασφάλεια και την ανωνυμία στις συναλλαγές, και την ελευθερία από τους περιορισμούς των κρατικών και τραπεζικών θεσμών, τότε σίγουρα θα θέλατε να κάνετε όλες τις καθημερινές συναλλαγές σας μέσω bitcoin.
Όπως είπαμε και πιο πριν, οι συναλλαγές με bitcoin δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από αυτές μέσω PayPal. Είναι δεδομένο ότι και οι δύο πλευρές θα πρέπει να χρησιμοποιούν ένα wallet, με τον αποδέκτη να κοινοποιεί στον πληρωτή ένα όνομα χρήστη, διεύθυνση email, ή ακόμα και ένα QR code για να γίνει η συναλλαγή.
Η συναλλαγή μεταξύ χρηστών bitcoin πραγματοποιείται εύκολα, και επικυρώνεται από το σύστημα του blockchain μέσα σε 10 λεπτά, χωρίς περιορισμούς στον χρόνο ή την τοποθεσία των συναλλασσομένων. Στις περισσότερες περιπτώσεις υπολογίζεται αυτόματα μία μικρή προσαύξηση για την επεξεργασία της συναλλαγής.
Εάν χρησιμοποιείτε κάποια υπηρεσία εργασιών μέσω Internet, είναι πιθανόν να υποστηρίζει ήδη την πληρωμή μέσω bitcoin. Μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε το XBTFreelancer ή την κοινότητα του Reddit για υπηρεσίες έναντι coins. Και φυσικά κανείς δεν σας εμποδίζει να ενημερώνετε τους πελάτες σας ότι δέχεστε πληρωμές σε bitcoin, αν και στην περίπτωση της Ελλάδας το κοινό σας μάλλον θα περιορίζεται σε επαγγελματίες της πληροφορικής.
Υπάρχουν και κάποιες υπηρεσίες παρόμοιες με το Amazon Turk, που προσφέρουν bitcoins ως αμοιβή για αυτόματες μικροεργασίες, όπως απαντήσεις σε ερωτηματολόγια, κλικ σε διαφημίσεις ιστοσελίδων, ή και λιγότερο νόμιμες εργασίες όπως αντιγραφή και ανέβασμα ταινιών και σειρών σε πειρατικές σελίδες. Γενικά όπως αναφέραμε και πριν, η ανωνυμία του bitcoin το έχει κάνει πολύ δημοφιλές για παράνομες εργασίες και συναλλαγές, και οι πιθανότητες να πέσετε θύματα απάτης είναι αρκετά υψηλές, οπότε κινηθείτε με προσοχή στις σελίδες αυτές!
Επενδύοντας σε κρυπτονομίσματα
Όπως είδαμε και πιο πριν, η όλο και μεγαλύτερη δημοτικότητα του Bitcoin τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε μία εκρηκτική αύξηση της τιμής του σε σχέση με τα “παραδοσιακά” νομίσματα όπως το δολάριο και το ευρώ. Ενώ το 2013, πέντε χρόνια μετά την δημιουργία του, ένα Βitcoin άξιζε περίπου $800, σήμερα η ισοτιμία του έχει ήδη ξεπεράσει τα $15000 και συνεχίζει να αυξάνεται.
Με λίγα λόγια, κάποιος που αγόρασε bitcoin το 2013 και τα κράτησε μέχρι σήμερα, είδε την επένδυση του να πολλαπλασιάζεται 18 φορές μέσα σε 5 χρόνια. Εάν μάλιστα είχε την τύχη να μπει στο παιχνίδι από το 2011, τα κέρδη του σήμερα θα ήταν 50.000 φορές το αρχικό του κεφάλαιο!
Ξεκινώντας δηλαδή με $10 δηλαδή το 2011, σήμερα θα είχε $500.000.
Μία τέτοια εκρηκτική άνοδος δεν ήταν δυνατόν να ξεφύγει από την προσοχή αρκετών τολμηρών κερδοσκόπων, που βλέπουν στα κρυπτονομίσματα μία νέα λαμπρή, αν και επικίνδυνη, επενδυτική ευκαιρία.
Μέχρι πρόσφατα, ο μόνος τρόπος για να επενδύσει κάποιος σε κρυπτονομίσματα ήταν να τα αποκτήσει με έναν από τους τρόπους που περιγράψαμε παραπάνω. Πολλοί κάνουν καθημερινές συναλλαγές στα κρυπτο-ανταλλακτήρια, παρακολουθώντας την πορεία των διάφορων ισοτιμιών και κυνηγώντας κέρδη όπως ακριβώς και στις αγορές Forex.
Τελευταία όμως έχουν αρχίσει να εμφανίζονται και πιο “παραδοσιακοί” τρόποι επένδυσης σε κρυπτονομίσματα. Κάποιες πλατφόρμες Forex προσφέρουν και συναλλαγές σε Bitcoin, Etherium και άλλα νομίσματα, αν και συνήθως διακινούν τις συναλλαγές τους μέσω των ίδιων κρυπτο-ανταλλακτηρίων που είδαμε πριν, αλλά με υψηλότερες προμήθειες. Επίσης έχουν εμφανιστεί στα χρηματιστήρια της Ευρώπης και της Ασίας και τα πρώτα Bitcoin ETF που ακολουθούν την ισοτιμία του νομίσματος, ενώ σύντομα αναμένονται και στα αμερικάνικα χρηματιστήρια.
Μία σημαντική διαφορά όμως στις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα είναι ότι οι μεταβολές στις ισοτιμίες είναι πολύ πιο έντονες, φτάνοντας μέχρι και πάνω από 10% μέσα στην μέρα. Όταν οι κινεζικές αρχές ανακοίνωσαν τον περασμένο Σεπτέμβριο ότι απαγορεύουν τις συναλλαγές με bitcoin εντός της χώρας, η τιμή του κατέρρευσε 40%, αλλά μέσα σε λίγες μέρες είχε επανέλθει στα προηγούμενα επίπεδα. Όπως καταλαβαίνετε, το coin trading σήμερα είναι ένα παιχνίδι για πολύ γερά νεύρα…
Άλλοι επενδυτές μπορεί να έχουν πιο μακροπρόθεσμα πλάνα, κρατώντας τα coins που αγοράσανε για μήνες ή και χρόνια. Ακόμα και έτσι όμως, κανείς δεν εγγυάται ότι η ανοδική τάση θα συνεχιστεί και στο μέλλον. Πολλοί οικονομικοί παράγοντες μάλιστα, όπως ο πρόεδρος της τράπεζας JP Morgan, Jamie Dimon, χαρακτηρίζουν το Bitcoin ως την επόμενη μεγάλη επενδυτική φούσκα.
Υποστηρίζουν ότι η μεγάλη αύξηση της τιμής του δεν συνάδει με μία αντίστοιχη αύξηση στον συνολικό αριθμό συναλλαγών, και ως εκ τούτου οφείλεται κυρίως σε κερδοσκοπικές τάσεις. Τονίζουν επίσης ότι η δημοτικότητα του Bitcoin στις παράνομες συναλλαγές θα οδηγήσει τις κυβερνήσεις να περιορίσουν τη χρήση του. Και τέλος αναφέρουν ότι στο μέλλον οι χρήστες μπορεί να στραφούν στη χρήση άλλων τύπων κρυπτονομισμάτων που θα υποστηρίζονται από κρατικούς και άλλους επίσημους θεσμούς.
Όλα τα παραπάνω όμως δεν έχουν πτοήσει τους επίδοξους κερδοσκόπους… μέχρι τώρα. Εάν έχετε την περιέργεια να δοκιμάσετε και εσείς, καλό είναι να θυμάστε ότι τα κρυπτονομίσματα είναι μία πολύ καινοτόμα εφεύρεση, χωρίς καμία επίσημη εξασφάλιση και με πολύ μεγάλο ρίσκο. Μπορείτε να παίξετε κάποιο μικρό ποσό που σας περισσεύει ήδη, αλλά σε καμία περίπτωση μην δείτε το Bitcoin ως μία εναλλακτική επένδυση για τις οικονομίες σας, τουλάχιστον για τα επόμενα χρόνια.
Και με την εφορία τι γίνεται;
Παρά το ρίσκο τους, οι επενδύσεις σε cryptocurrencies έχουν γίνει η πιο “καυτή” τάση για τους τολμηρούς επενδυτές το 2017. Τα επενδυόμενα ποσά που συνεχώς αυξάνονται, αλλά και η φήμη του Bitcoin ως μέσο απόκρυψης παρανόμων εισοδημάτων, ήταν μοιραίο να αρχίσουν να τραβάνε την προσοχή και των φορολογικών αρχών.
Παρ’ όλο που πολλοί πρώιμοι υποστηρικτές τους συνεχίζουν να υποστηρίζουν την ανωνυμία στις συναλλαγές μέσω Bitcoin και άλλων νομισμάτων, η αλήθεια είναι ότι δύσκολα θα γίνουν αποδεκτά στο ευρύ κοινό χωρίς να υπάρχει ένα ελάχιστο επίπεδο διαφάνειας και διασφάλισης. Ήδη όπως αναφέραμε παραπάνω, όλα τα μεγάλα και αξιόπιστα ανταλλακτήρια απαιτούν την επιβεβαίωση των στοιχείων των πελατών τους μέσω ταυτότητας ή άλλων αποδεικτικών εγγράφων, όπως κάνουν και όλες οι τράπεζες. Με τα κρούσματα κλοπής προσωπικών πορτοφολιών, αλλά και παραβίασης ανταλλακτηρίων, να αυξάνονται συνεχώς, είναι δύσκολο ο μέσος καταναλωτής να εμπιστευτεί τα χρήματα του σε ένα νέο μέσο συναλλαγής, εάν δεν πιστεύει ότι θα έχει παρόμοια ασφάλεια με αυτή μίας τράπεζας.
Όσο για το θέμα της φορολόγησης των κερδών μας από μία επένδυση σε κρυπτονομίσματα, η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει ακόμα καμία σχετική αναφορά στην Ελληνική ή την ευρωπαϊκή φορολογική νομοθεσία. Με το Bitcoin να γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό μόλις τα τελευταία 1-2 χρόνια, οι νομοθέτες μόλις τώρα αρχίζουν να μελετούν πως θα αντιμετωπίζουν τα μέσα αυτά.
Για την ΕΕ, ένα πρώτο βήμα έγινε τον Οκτώβριο του 2017 όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δημοσίευσε σχετική γνωμοδότηση του, με την οποία τα κρυπτονομίσματα αναγνωρίζονται σε πρώτη φάση ως ένας τύπος συνάλλαγματος και μέσο πληρωμής, και όχι ως εμπόρευμα. Εφόσον οι κυβερνήσεις της ΕΕ προσαρμόσουν στο μέλλον την νομοθεσία τους στην απόφαση αυτή, οι αγοραπωλησίες Bitcoin και άλλων coins δεν επιβαρύνονται με ΦΠΑ, και τα όποια τυχόν κέρδη προκύπτουν από αυτές θα εξομοιώνονται με αυτά από αγοραπωλησίες συναλλάγματος (Forex).
Τα δεδομένα αυτά όμως δεν είναι οριστικά, αφού οι κυβερνήσεις στην ΕΕ ακόμα εξετάζουν την κατάσταση με τα κρυπτονομίσματα, και τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν στο μέλλον. Από την στιγμή που δεν υπάρχει σαφής αναφορά στην Ελληνική ή την ευρωπαϊκή φορολογική νομοθεσία, η άποψη μας είναι ότι εάν διατηρείτε Bitcoins ή άλλα κρυπτονομίσματα σε σχετικό ανταλλακτήριο, και ειδικά εάν δεν τα έχετε εξαργυρώσει ακόμα σε Ευρώ, δεν έχετε ακόμα καμία υποχρέωση προς την εφορία.
Εάν όμως δεν έχετε αγοράσει απευθείας Bitcoins, αλλά έχετε επενδύσει σε αυτά μέσω κάποιας πλατφόρμας Forex, ή σε ETF μέσω χρηματιστηριακής εταιρείας, τότε οι τίτλοι αυτοί καλύπτονται από την υπάρχουσα νομοθεσία. Τα κέρδη από CFD (Contracts For Differences) που χρησιμοποιούνται σε πλατφόρμες Forex φορολογούνται ως εισόδημα από κεφάλαιο με 15%, ενώ τα κέρδη από ETF απαλλάσσονται από την φορολόγηση βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
Ένα ενδιαφέρον οικονομικό πείραμα
Όποια και αν είναι η πορεία του Bitcoin στο προσεχές μέλλον, οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι τα κρυπτονομίσματα και η τεχνολογία στην οποία βασίζονται τους θα παίξουν σημαντικό ρόλο στις οικονομίες του μέλλοντος. Η χρήση του blockchain μπορεί να φέρει μεγάλες αλλαγές στον τρόπο που τα ψηφιακά δεδομένα κάθε είδους θα μεταδίδονται, και η γνησιότητα τους θα διασφαλίζεται, χωρίς να απαιτείται η χρήση κεντρικών συστημάτων ελέγχου. Οργανισμοί όπως οι κεντρικές τράπεζας της Αγγλίας και της Σιγκαπούρης, οι κυβερνήσεις της Εσθονίας, της Αυστραλίας και και πολλές διεθνείς εταιρείες και τράπεζες ήδη εργάζονται σε πιθανές εφαρμογές της τεχνολογίας. Και πολλοί υποστηρίζουν ότι σύντομα θα δούμε και τα πρώτα επίσημα κρυπτονομίσματα να κυκλοφορούν από κρατικούς θεσμούς.
Οι εξελίξεις αυτές μπορεί να κάνουν κάποιους να αναρωτιούνται κατά πόσο το Bitcoin έχει μακροπρόθεσμα μέλλον ως μέσο συναλλαγής. Οι υποστηρικτές του αναφέρουν ότι το Bitcoin δεν είναι λιγότερο αξιόπιστο από τα επίσημα κρατικά νομίσματα, η αξία των οποίων δεν βασίζεται πια σε αποθέματα χρυσού ή άλλο υπαρκτό πλούτο, αλλά μόνο στην οικονομική πολιτική των ίδιων των χωρών. Οι κρατικές τράπεζες έχουν την δυνατότητα να ελέγχουν κατά βούληση την ποσότητα των χρημάτων που κυκλοφορούν, ενώ με το Bitcoin και τα υπόλοιπα κρυπτονομίσματα η διαθέσιμη ποσότητα που κυκλοφορεί είναι σταθερή, προκαθορισμένη και ανεξάρτητα πιστοποιημένη.
Η αλήθεια είναι ότι όλα τα συναλλακτικά μέσα, από τα κοχύλια και τα πολύτιμα μέταλλα μέχρι τα νούμερα των τραπεζικών λογαριασμών και τα κρυπτονομίσματα, βασίζονται πρώτα και κύρια στην αποδοχή των κατόχων τους ως φορείς αξίας. Οι αλλαγές στην ισοτιμία του νομίσματος κάθε χώρας αντικατοπτρίζουν την εικόνα που έχουν οι αγορές για την οικονομία της, την αξιοπιστία και τις μελλοντικές προοπτικές της. Στην Ελλάδα των capital controls, όπου τα μετρητά σήμερα έχουν μεγαλύτερη αξία στην “πιάτσα” από το τραπεζικό χρήμα, έχουμε εμπεδώσει για τα καλά αυτό το μάθημα.
Το κατά πόσο το Bitcoin ή άλλα κρυπτονομίσματα θα γίνει κάποτε μέρος της καθημερινότητας μας, είναι κάτι που κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με σιγουριά. Σίγουρα αποτελεί την πιο “καυτή” επενδυτική ιδέα των τελευταίων χρόνων, με εταιρείες και κερδοσκόπους να τρέχουν για να βρουν τρόπους να το αξιοποιήσουν και να επενδύσουν σε αυτό. Εάν σκεφτούμε ότι οι ιδρυτές και οι αρχικοί χρήστες του Bitcoin προσπαθούσαν να δημιουργήσουν ένα ανεξάρτητο και αξιόπιστο μέσο συναλλαγών, που δεν θα επηρεάζονταν από τις κερδοσκοπικές τάσεις που προκάλεσαν την οικονομική κρίση του 2008, φαίνεται ειρωνικό ότι αυτοί οι ίδιοι κερδοσκόποι επηρεάζουν σήμερα σε μεγάλο βαθμό τις εξελίξεις γύρω από αυτό. Μένει μόνο να δούμε ποια πλευρά θα δικαιωθεί στο μέλλον…
