Μέχρι τώρα έχουμε ήδη πει αρκετά σχετικά με το πως να φτιάξουμε και να παρακολουθούμε έναν προσωπικό προϋπολογισμό για το πορτοφόλι μας. Συζητήσαμε πως ένα καλό budget μπορεί να μας σώσει από τις οικονομικές δυσκολίες μας, είδαμε πως να σχεδιάσουμε ένα απλό ή ένα σύνθετο πλάνο για τα έξοδα μας, και είδαμε και κάποια budget apps για τον υπολογιστή και το κινητό μας που μπορούν να μας βοηθήσουν πολύ στην προσπάθεια μας. Με λίγα λόγια, έχουμε πια όλες τις βάσεις για να αρχίσουμε με την δική μας προσπάθεια προϋπολογισμού.
Σε όλες τις προηγούμενες συζητήσεις μας όμως κάναμε πάντα μία σημαντική υπόθεση: ότι έχουμε ένα τακτικό και σταθερό μηνιαίο εισόδημα, πάνω στο οποίο μπορούμε να στήσουμε το προσωπικό μας πλάνο. Τι γίνεται όμως όταν αυτό δεν ισχύει;
Στην Ελλάδα είναι πολύ συνηθισμένο κάποιος να έχει μία δική του δουλειά ή ένα μικρό μαγαζί που δουλεύει μόνος του. Αυτό όμως δεν συμβαίνει σε πολλές χώρες: η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αυτοαπασχολουμένων σε όλο τον κόσμο, πάνω από 35% το 2014. Η οικονομική κρίση ήταν ένας σημαντικός παράγοντας για αυτό, αφού πολλοί που έχασαν την δουλειά τους αποφάσισαν να πάρουν την τύχη στα χέρια τους.
Εάν τους ρωτήσετε ποιο είναι το πιο συνηθισμένο πρόβλημα στη δουλειά τους, οι πιο πολλοί αυτοαπασχολούμενοι θα σας δώσουν την ίδια απάντηση: ότι οι δουλειές τους δεν είναι σταθερές και τα έσοδα τους είναι πολύ διαφορετικά από μήνα σε μήνα. Υπάρχουν οι “καλοί” μήνες, που δεν προλαβαίνουν να πάρουν ανάσα από την πολλή δουλειά και τα χρήματα γεμίζουν το ταμείο. Και μετά έρχονται οι “νεκρές” σεζόν, που ψάχνουν πελάτη με το κιάλι και το ταμείο είναι μείον. Εν τω μεταξύ τα έξοδα τρέχουν συνεχώς, και αναπολούμε τα λεφτά που σπαταλήσαμε για πλάκα πριν μερικούς μήνες, όταν οι δουλειές έτρεχαν.
Όσοι βρίσκονται σε αυτή τη φάση, νομίζουν ότι είναι αδύνατον να τηρήσουν έναν σταθερό προϋπολογισμό. Όμως κάνουν λάθος!
Σε κάθε περίπτωση όπου νοιώθουμε ότι δεν έχουμε τον έλεγχο του πορτοφολιού μας, ένας καλός προϋπολογισμός είναι πάντα μέρος της απάντησης. Και κανένα πορτοφόλι δεν έχει περισσότερη ανάγκη ένα budget, από αυτό του επαγγελματία όπου τα έσοδα και τα έξοδα αυξομειώνονται διαρκώς.
Όμως το budget ενός ελεύθερου επαγγελματία δεν μπορεί να λειτουργεί όπως αυτό ενός υπαλλήλου ή ενός συνταξιούχου, όπου λίγο-πολύ έχουμε τα ίδια έσοδα στην αρχή του μήνα, κάθε μήνα. Υπάρχουν περισσότερες παγίδες για το πορτοφόλι μας, και θα πρέπει να είμαστε πιο έξυπνοι ώστε να κάνουμε πιο ομαλή την λειτουργία του πορτοφολιού μας.
Βήμα 1: Οργανώστε τα έξοδα σας
Σε έναν προϋπολογισμό με σταθερά έσοδα, η συνηθισμένη μέθοδος είναι να προσαρμόσουμε τα έξοδα μας σε αυτό το σταθερό νούμερο. Τα έσοδα μας είναι η βάση, το νούμερο που καθορίζει όλα τα άλλα νούμερα και το απαράβατο όριο μας. Σε έναν προϋπολογισμό με ασταθές εισόδημα όμως, δεν μπορούμε να κάνουμε το ίδιο. Αλλιώς θα πέσουμε ξανά στην ίδια παγίδα: σπατάλες στις καλές περιόδους, απλήρωτα χρέη στις κακές. Θα πρέπει λοιπόν να ξεκινήσουμε από την άλλη πλευρά, δηλαδή τα έξοδα μας.
Υπολογίστε όλα σας τα έξοδα, ακόμα και τα μεγάλα που προκύπτουν 2-3 φορές το χρόνο όπως π.χ. την εφορία ή την ασφάλεια του αυτοκινήτου σας. Θα πρέπει να σπάσουμε αυτά τα μεγάλα έξοδα σε μηνιαίες δόσεις, έτσι ώστε να είμαστε σίγουροι ότι έχουμε έτοιμα τα ποσά για να τα πληρώσουμε ακόμα και εάν εκείνος ο μήνας δεν είναι καλός.
Στην συνέχεια θα αποφασίσουμε τι προτεραιότητα θα βάλουμε σε κάθε κατηγορία εξόδων. Εδώ μπορεί να μας βοηθήσει πολύ ο κανόνας “50-30-20”, όπου ξεχωρίζουμε τα έξοδα μας σε απαραίτητα (50%), προαιρετικά (30%) και αποταμίευση (20%). Έτσι θα μπορέσουμε σταδιακά να φτιάξουμε έναν προϋπολογισμό, όπου θα μπορούμε πάντα να καλύπτουμε τα απαραίτητα έξοδα μας, ενώ ταυτόχρονα θα ξέρουμε πότε έχουμε περιθώριο να κάνουμε και άλλα έξοδα.
Σε έναν μέσο μήνα θα πρέπει να μπορούμε να εξυπηρετήσουμε τα περισσότερα από αυτά τα έξοδα, όχι μόνο τα απολύτως απαραίτητα. Έτσι θα έχουμε μία ρεαλιστική εικόνα για τα χρήματα που πρέπει να έχουμε στην τσέπη μας για τον μήνα. Αυτό το ποσό, π.χ. € 800 / μήνα, θα είναι η βάση του budget μας. Ο “μισθός” μας κατά κάποιο τρόπο.
Βήμα 2: Φτιάξτε την “κάβα” πληρωμής σας
“Ωχού ρε φίλε, αφού στο είπα ότι δεν έχω μισθό! Δεν ξέρω τι θα παίρνω κάθε μήνα, πάλι τα ίδια θα λέμε;” Και όμως ανυπόμονε φίλε, αυτό ακριβώς θα κάνουμε!
Θα πληρώνουμε τον εαυτό μας κάθε μήνα ένα σταθερό “μισθό” για τις ανάγκες μας.
Εάν ξέρουμε ότι κάθε μήνα έχουμε διαθέσιμο ένα συγκεκριμένο ποσό στην τσέπη μας, άσχετα από το πως πήγε η δουλειά μας, τότε θα μπορούμε να τηρήσουμε ένα σταθερό budget και να φέρουμε τα έξοδα μας σε τάξη.
Για να το καταφέρουμε όμως αυτό, είναι απαραίτητο να φτιάξουμε ένα χρηματικό απόθεμα, μία “κάβα” από όπου θα τραβάμε κάθε μήνα τον “μισθό” μας. Στην “κάβα” αυτή, η οποία μπορεί να είναι ένας ξεχωριστός λογαριασμός στην τράπεζα, θα μπαίνουν όλα τα έσοδα μας και θα τραβάμε μόνο το μηνιαίο budget που χρειαζόμαστε, είτε σε μετρητά, σε έναν άλλο λογαριασμό ή μία προπληρωμένη κάρτα. Ξεχωρίζοντας έτσι τα χρήματα μας, θα αποφεύγουμε το κλασικό λάθος να σπαταλάμε όλα τα έσοδα ενός “καλού” μήνα και να μένουμε ταπί τον επόμενο.
Ανάλογα με το πόσο μεταβάλλονται τα έσοδα μας ανά μήνα, η “κάβα” μας θα πρέπει να έχει χρήματα για 3 με 6 μήνες εξόδων. Για ένα budget € 800 δηλαδή, θα πρέπει να έχουμε στο απόθεμα μας από € 2400 έως € 4800. Όσο πιο πολύ μεταβάλλονται τα έσοδα μας από μήνα σε μήνα, τόσο μεγαλύτερη “κάβα” θα χρειαστούμε για να αντιμετωπίσουμε τις μεταβολές αυτές.
(Και καλό είναι τουλάχιστον στην αρχή, να έχετε κάτι παραπάνω στην άκρη μέχρι να δείτε ότι οι υπολογισμοί σας είναι σωστοί.)
Ίσως αυτό το ποσό να φαίνεται πολύ μεγάλο σε κάποιους, ειδικά εάν δεν έχουν καθόλου αποταμιεύσεις στην άκρη. Όμως εφόσον έχετε φτιάξει ένα ρεαλιστικό budget εξόδων, θα μπορέσετε να βάλετε ένα ποσό στην άκρη κάθε μήνα μέχρι να το καταφέρετε. Σε αντίθετη περίπτωση, ίσως θα πρέπει να αναθεωρήσετε τον προϋπολογισμό σας και να κόψετε κάποια ακόμα έξοδα, μέχρι να το καταφέρετε.
Βήμα 3: Διαχειριστείτε τα έσοδα σας… σαν αφεντικό
Εφόσον έχετε έτοιμη την “κάβα” σας, μπορείτε τώρα να δίνετε στον εαυτό σας κάθε μήνα τον “μισθό” σας και βάσει αυτού να ακολουθείτε και τον προϋπολογισμό που έχετε φτιάξει. Από εδώ και πέρα όμως, θα πρέπει να αλλάξετε και τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε τα έσοδα από την δουλειά σας.
Ακόμα και σε επιχειρήσεις με πολλούς εργαζομένους, κάποια αφεντικά έχουν το κακό συνήθειο να ταυτίζουν το ταμείο της επιχείρησης με το δικό τους πορτοφόλι. Θεωρούν δεδομένο ότι μπορούν να παίρνουν χρήματα από εκεί όποτε θέλουν (“Αφού δικό μου είναι το μαγαζί, δικά μου δεν είναι και τα λεφτά;!“), όσο και να πασχίζει ο λογιστής τους να το εξηγήσει…
Ένας καλός επιχειρηματίας καταλαβαίνει ότι του αναλογούν μόνο τα κέρδη της επιχείρησης του, αφού πληρώσει όλους τους μισθούς και τις υποχρεώσεις του.
Κάτι παρόμοιο θα πρέπει να κάνετε και εσείς λοιπόν με τα έσοδα της δικής σας δουλειάς. Όσα και αν είναι αυτά, θα μπαίνουν στην “κάβα” σας, από την οποία θα τραβάτε το ίδιο ποσό κάθε μήνα για τα έξοδα σας. Τους “καλούς” μήνες τα παραπάνω έσοδα θα γεμίζουν την “κάβα”, ενώ τους “στεγνούς” μήνες θα είστε σίγουροι ότι μπορείτε να καλύψετε τα έξοδα σας χωρίς πρόβλημα.
Εάν βλέπετε ότι ακόμα και έτσι η “κάβα” σας στερεύει, θα πρέπει να αναθεωρήσετε τόσο το budget σας (προς τα κάτω), όσο και το ποσό στην “κάβα” (προς τα πάνω). Το πιο πιθανό είναι οι πρώτοι υπολογισμοί σας να είναι πολύ αισιόδοξοι, και το budget σας να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Μην αγχώνεστε, απλά αναθεωρήστε τα νούμερα σας, προσπαθήστε να μειώσετε τα έξοδα σας και φέρτε τον προϋπολογισμό σας εκεί που πρέπει.
Από την άλλη, εάν είστε τυχεροί και σας έρθει κάποιος μεγάλος “μποναμάς”, θα έχετε το περιθώριο να γεμίσετε την “κάβα” σας και να βάλετε και ένα ποσό στην άκρη για ένα μελλοντικό έξοδο. Μην παρασυρθείτε όμως και σκεφτείτε ότι μπορείτε να κάνετε παραπάνω έξοδα! Ο μποναμάς μπορεί να μην ξαναέρθει, και εσείς να μείνετε με τρύπες στον προϋπολογισμό σας. Θα πρέπει να τρέξετε το πλάνο σας για αρκετό χρονικό διάστημα, ιδανικά για έναν χρόνο, ώστε να δείτε όλες τις αυξομειώσεις των εσόδων σας και να φέρετε το budget σας στο καλύτερο σημείο.
Πάρτε τον έλεγχο και κερδίστε την ηρεμία σας!
Εάν ακολουθήσετε τους παραπάνω κανόνες, θα μπορέσετε να σταθεροποιήσετε τις κινήσεις του πορτοφολιού σας και να εφαρμόσετε έναν ρεαλιστικό προϋπολογισμό, που με την σειρά του θα σας βοηθήσει να μειώσετε τα αχρείαστα έξοδα και να αποταμιεύσετε περισσότερα χρήματα. Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι θα γλυτώσετε από το άγχος και την αβεβαιότητα, όταν έχετε μπροστά σας έναν μήνα με πολλά έξοδα και δεν ξέρετε εάν θα μπορέσετε να τα καλύψετε.
Από την άλλη θα απαλλαγείτε και από το κακό συνήθειο να κάνετε υπερβολικά έξοδα όταν τα έσοδα σας είναι περισσότερα. Έτσι τελικά θα κάνετε τα χρήματα σας να δουλεύουν για εσάς με τον καλύτερο τρόπο, και εσείς θα μπορείτε να συγκεντρωθείτε στην δουλεία σας με λιγότερο άγχος!
Σε περίπτωση που κάποιος εργάζεται για 9 μηνες με σχετικα σταθερα εισοδηματα αλλα για 3 μηνες πιθανον να εχει μηδενικο εισοδημα, τι προτεινετε;
Η περίπτωση σας δεν διαφέρει από αυτά που αναφέρει το άρθρο. Θα προσαρμόσετε το μηνιαίο budget σας όχι στα χρήματα που εισπράξατε εκείνον τον μήνα, αλλά στον μέσο όρο των εισοδημάτων σας. Εάν λοιπόν έχετε εισοδήματα μόνο για τους 9 μήνες ανά έτος, θα υπολογίσετε το μέσο budget σας βάσει των εσόδων σας σε όλη τη χρονιά.
Εάν π.χ. έχετε μισθό € 900 για 9 μήνες και 0 για τους υπόλοιπους 3, θα έχετε συνολικά:
(900*9) + (0*3) = € 8100 ετήσιο εισόδημα.
Διαιρώντας με 12 μήνες, ο μέσος όρος των εσόδων σας είναι 8100 : 12 = € 675.
Άρα θα φτιάξετε το μηνιαίο budget σας με βάση τα 675 ευρώ, όχι τα 900!
Τα υπόλοιπα € 225 που θα περισσεύουν κάθε μήνα θα μπαίνουν στην “κάβα” σας. Όταν αρχίσει η “άγονη” περίοδος, θα έχετε έτοιμη την “κάβα” των 225*9 = € 2025, τα οποία θα ξοδέψετε τους μήνες που δεν θα έχετε έσοδα, χωρίς να χρειαστεί να αλλάξετε το μηνιαίο budget σας.
Και μην ξεχνάτε ότι άλλο πράγμα η “κάβα” σας, και άλλο η αποταμίευση ανάγκης σας. Θα πρέπει λοιπόν να προσπαθήσετε να βάλετε στην άκρη και ένα ποσό για τα έκτακτα έξοδα που πάντα μας προκύπτουν.
Ευχαριστω πολύ για την άμεση ανταπόκριση!