Πως θα Επιλέξουμε Οικονομικό Σύμβουλο

Σε πολλά από τα άρθρα μας στο Ourwallet, βλέπουμε σχόλια από αναγνώστες που λένε ότι αγνοούσαν πολλές από τις πληροφορίες που αναφέρουμε, ή δεν μπορούσαν να τις βρουν πουθενά αλλού. Και ενώ στην αρχή απλώς χαιρόμασταν για όλα τα θετικά σχόλια (και σας ευχαριστούμε! 🙂 ), σιγά-σιγά άρχισαν να επιβεβαιώνουν μία γενικότερη υποψία μας.

Όχι για τις οικονομικές γνώσεις του Έλληνα ιδιώτη. Αλλά για το πόσο δυσκολεύεται να βρει αξιόπιστη επαγγελματική βοήθεια για τα προβλήματα του πορτοφολιού του.

Εάν ρωτήσετε οποιονδήποτε στην Ελλάδα ποιόν συμβουλεύεται για τα οικονομικά του, οι μισοί θα απαντήσουν “τους γνωστούς μου” ή “κανέναν”. Κάποιοι μπορεί να αναφέρουν τον λογιστή τους, ενώ λιγότεροι θα πουν ότι συνεργάζονται με έναν ασφαλιστή ή χρηματιστή, ή κάποιον εκπρόσωπο Personal Banking στην τράπεζα τους. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις όμως η συνεργασία τους συνήθως περιορίζεται στις συγκεκριμένες αυτές υπηρεσίες, χωρίς να προσφέρουν στους πελάτες τους μία γενικότερη υποστήριξη σε όλες τις οικονομικές τους ανάγκες.

Η αλήθεια είναι ότι στην χώρα μας, πολλοί επαγγελματίες περιορίζονται αυστηρά και μόνο στις δικές τους ειδικότητες. Οι λογιστές τρέχουν καθημερινά για τις φορολογικές και λογιστικές υποχρεώσεις των πελατών και των εταιρειών τους, οι ασφαλιστές με τα συμβόλαια και τις καλύψεις τους, ενώ οι επενδυτικοί σύμβουλοι είναι “κολλημένοι” στις οθόνες των χρηματιστηριακών αγορών.

Και εάν ζητήσουμε την συμβουλή τους για την γενικότερη οικονομική μας διαχείριση, πολλοί θα δηλώσουν απλά άγνοια, ενώ άλλοι θα μας δώσουν κάποιες γενικές συμβουλές με βάση τις προσωπικές εμπειρίες τους, χωρίς κάποια επιστημονική τεκμηρίωση.

Από την άλλη, σε πολλές χώρες του εξωτερικού έχει καθιερωθεί η ειδικότητα του Financial Planner (ή αλλιώς Financial Advisor). Ο όρος αυτός, που στα Ελληνικά μεταφράζεται ως “Σύμβουλος Χρηματοοικονομικού Σχεδιασμού”, περιγράφει έναν διαφορετικό ρόλο από τους προηγούμενους. Η κύρια αρμοδιότητα του Financial Planner είναι να ενημερώνει και να καθοδηγεί τον πελάτη του για το πως να διαχειριστεί τα εισοδήματα, τις οφειλές και την περιουσία του.

Με λίγα λόγια αναλαμβάνει την επαγγελματική διαχείριση των προσωπικών οικονομικών αναγκών (personal finances) του πελάτη του.

Στις ΗΠΑ οι επαγγελματίες αυτοί είναι συνήθως πιστοποιημένοι ως Certified Financial Planners, ενώ στην Βρετανία οι αντίστοιχοι financial advisers πιστοποιούνται από την CISI ή την Personal Finance Society. Και στην Ευρ. Ένωση οι πιο γνωστές πιστοποιήσεις αυτού του είδους είναι της European Financial Planning Association (EFPA) και της European Financial Certification Organization (Eficert). Κάποιοι εξειδικεύονται σε αυτόν τον ρόλο, ενώ άλλοι τον συνδυάζουν και με μία άλλη επαγγελματική ιδιότητα όπως π.χ. του λογιστή, του ασφαλιστικού ή του επενδυτικού συμβούλου.

Τι μας προσφέρει ένας Financial Planner;

Οι επιστημονικές έρευνες έχουν δείξει ότι η πρόσβαση των νοικοκυριών σε αξιόπιστους οικονομικούς επαγγελματίες κάθε κατηγορίας, συσχετίζεται σε σημαντικό βαθμό με την βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης. Και κατά την γνώμη μας, ένας από τους βασικούς λόγους που τα Ελληνικά νοικοκυριά συνεχίζουν και σήμερα να αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, είναι η δυσκολία τους (ή και η απροθυμία τους) να βρουν έναν επαγγελματία που θα τους καθοδηγήσει σωστά.

Όσο πιο σύνθετες γίνονται οι υποθέσεις του πορτοφολιού μας, τόση περισσότερη αξία έχει η υποστήριξη ενός αξιόπιστου οικονομικού σύμβουλου.

Ποιες είναι λοιπόν οι αρμοδιότητες ενός financial planner;

– Να σχεδιάζει – Σε γενικές γραμμές έχουμε τους ίδιους οικονομικούς στόχους για εμάς και την οικογένεια μας: να διατηρήσουμε ή και να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας, και να αποφύγουμε τις όποιες παγίδες και δυσκολίες προκύπτουν. Αυτό όμως που συνήθως δεν ξέρουμε, είναι πως ακριβώς θα τα πετύχουμε αυτά. Ένας καλός financial planner εδώ ξεκινάει με ένα γενικό πλάνο, με βάση τα έσοδα, τα έξοδα, τα περιουσιακά στοιχεία και τις οφειλές μας, ώστε να μας δείξει ποιοι οικονομικοί στόχοι είναι εφικτοί και ποιες εναλλακτικές επιλογές έχουμε.

– Να μας εκπαιδεύει – Το πορτοφόλι μας σήμερα είναι πολύ πιο περίπλοκο από αυτό των γονιών μας… Σήμερα πρέπει να αντιμετωπίσουμε τραπεζικούς λογαριασμούς, πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες, καταναλωτικά και στεγαστικά δάνεια, υποχρεώσεις στην εφορία και άλλους φορείς, ασφαλιστικά συμβόλαια, χαρτοφυλάκια, και τόσες πολλές ακόμα μυστήριες λέξεις. Είναι δουλειά του financial planner να μας εξηγήσει τι είναι όλα αυτά, πως λειτουργούν, και κατά πόσο μας αφορούν.

– Να μας καθοδηγεί – Είναι εύκολο να κάνουμε μεγαλεπήβολα σχέδια, όπως “θα κάνω αποταμίευση, θα κόψω τα έξοδα μου, θα πληρώσω τις οφειλές μου, θα επενδύσω το κομπόδεμα μου“. Το δύσκολο όμως είναι στην εφαρμογή! Οι στόχοι αυτοί απαιτούν μακροχρόνια προσπάθεια και σύνεση, ειδικά όταν προκύπτουν απρόβλεπτες δυσκολίες. Ο financial planner εδώ λειτουργεί ως προπονητής, παροτρύνοντας μας να επιμείνουμε στην προσπάθεια μας, να μην παρεκκλίνουμε από την πορεία που σχεδιάσαμε μαζί του, και να μην τα παρατάμε στο πρώτο εμπόδιο που βρίσκουμε. Και όταν ετοιμαζόμαστε για μία σημαντική οικονομική απόφαση όπως π.χ. μία αγοραπωλησία αυτοκινήτου ή ακινήτου, αυτός θα μας εξηγήσει τις διαθέσιμες επιλογές και θα μας βοηθήσει να αποφασίσουμε.

– Να μας οργανώνει – Ο χρόνος μας είναι ήδη ασφυκτικά γεμάτος από τις υποχρεώσεις του σχολείου, της δουλειάς ή της οικογένειας μας. Και οι περισσότεροι δεν έχουμε καμία διάθεση να τρέχουμε συνεχώς για διακανονισμούς οφειλών, αιτήσεις επιδομάτων, εξισορροπήσεις χαρτοφυλακίων, ασφαλιστικές καλύψεις και τόσα άλλα βαρετά αλλά αναγκαία πράγματα. Πόσο μάλλον να κάτσουμε και να εξετάζουμε σε τακτικά διαστήματα την κατάσταση των εσόδων, των εξόδων, των οφειλών και των επενδύσεων μας. Ένας financial planner εδώ θα μας προσφέρει πολύτιμη βοήθεια, είτε βοηθώντας μας να οργανώσουμε καλύτερα αυτές τις εργασίες, είτε αναλαμβάνοντας τις ο ίδιος για λογαριασμό μας, είτε προτείνοντας μας άλλους επαγγελματίες για πιο εξειδικευμένες εργασίες (π.χ. λογιστή, δικηγόρο, συμβολαιογράφο).

– Να μας ενημερώνει – Για πολύ κόσμο, οι μοναδικές πηγές πληροφοριών είναι οι βραδυνές ειδήσεις, τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, και τα social media. Και συνήθως οι μόνες οικονομικές ειδήσεις που μας προσφέρουν είναι του τύπου “Σήμερα λήγει η τάδε προθεσμία, τρέξτε!” ή “Χαμός στην Γουόλ Στριτ, κρυφτείτε!” Είναι φυσικό να πνιγόμαστε στον καταιγισμό των πληροφοριών και να δυσκολευόμαστε να αξιολογήσουμε ποιες είναι σωστές, ειδικά όταν δεν έχουμε τις σχετικές γνώσεις. Ένας αξιόπιστος financial planner αποτελεί εδώ ένα σημείο αναφοράς που θα απαντάει σε όλες τις ερωτήσεις μας, και θα μας ειδοποιεί για κάθε εξέλιξη που πραγματικά επηρεάζει το πορτοφόλι μας.

– Να μας προστατεύει – Ο ιδανικός financial planner θα μας προσφέρει κάτι παραπάνω από έναν οικογενειακό προϋπολογισμό και ένα επενδυτικό πλάνο. Εφόσον μας αποδείξει την αξιοπιστία του, θα αποτελέσει τον μακροχρόνιο συνεργάτη μας που θα μας αποτρέπει από ριψοκίνδυνες ή ακατάλληλες επιλογές, και θα μας βοηθήσει να εξασφαλίσουμε το μέλλον της οικογένειας χωρίς οφειλές και με εξασφαλισμένη οικονομική ασφάλεια.

Τι ισχύει στην Ελλάδα;

Μπορεί όλα αυτά που μόλις περιγράψαμε να φαίνονται εκτός πραγματικότητας για τα ελληνικά δεδομένα, ή στην καλύτερη περίπτωση να ισχύουν μόνο για τους ζάμπλουτους που έχουν ολόκληρα επιτελεία να δουλεύουν για αυτούς.

Τα τελευταία χρόνια όμως οι Financial Planners για ιδιώτες έχουν αρχίσει να κάνουν την εμφάνιση τους και στην χώρα μας.

Οι επαγγελματίες αυτοί πιστοποιούνται από φορείς όπως η EFPA, το Eficert ή το Ελληνικό Ινστιτούτο Ασφαλιστικών Σπουδών, έτσι ώστε να προσφέρουν ολοκληρωμένες υπηρεσίες οικονομικής διαχείρισης στους πελάτες τους. Σημαντικό ρόλο επίσης έπαιξε και η δημιουργία της Ένωσης Financial Planners Ελλάδος (HFPA), που έχει ως στόχο την προώθηση της ειδικότητας στην Ελλάδα.

Όσοι αναζητούν σήμερα έναν Financial Planner για τις δικές τους ανάγκες, μπορούν να ξεκινήσουν επικοινωνώντας με την HFPA για να μάθουν ποιοι πιστοποιημένοι σύμβουλοι είναι διαθέσιμοι στην περιοχή τους. Και εάν είστε ήδη πελάτες τράπεζας, ασφαλιστικής ή επενδυτικής εταιρείας, μπορείτε να ρωτήσετε εάν προσφέρουν υπηρεσίες financial planning ώστε να κλείσετε ένα ραντεβού με τον αρμόδιο εκπρόσωπο.

Σε αντίθεση με άλλες χώρες, στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ακόμα πολλοί financial planners που να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους αυτοτελώς, χρεώνοντας τον πελάτη τους μόνο για την εκπόνηση ενός οικονομικού πλάνου και των προτάσεων τους. Οι περισσότεροι σήμερα είναι ασφαλιστικοί και επενδυτικοί σύμβουλοι, ή εκπρόσωποι personal banking, και παρέχουν τις υπηρεσίες τους ως μέρος ενός συνολικού “πακέτου” διαχείρισης περιουσίας.

Οι ασφαλιστές και οι τραπεζικοί εκπρόσωποι αμείβονται μέσω των προμηθειών από τα αμοιβαία κεφάλαια ή τα ασφαλιστικά συμβόλαια που θα μας προσφέρουν. Από την άλλη οι επενδυτικοί σύμβουλοι αμείβονται από τις προμήθειες διαχείρισης του χαρτοφυλακίου μας. Σε κάθε περίπτωση θα εξετάσουν την οικονομική μας κατάσταση και τις ανάγκες μας, για να μας προτείνουν ένα οικονομικό και επενδυτικό πλάνο με βάση κάποια από τα προϊόντα ή τις υπηρεσίες τους.

Αυτό μπορεί να αρκεί εάν θέλετε να σχεδιάσετε εξαρχής ένα νέο πλάνο, ή εάν είστε ήδη πελάτης του σύμβουλου. Δεν θα εξυπηρετήσει όμως όσους διαθέτουν ήδη κάποια επενδυτικά προϊόντα, εκτός εάν ο σύμβουλος αυτός είναι πρόθυμος να προσφέρει αυτοτελώς τις υπηρεσίες του στο financial planning. Και φυσικά υπάρχει και το θέμα της αντικειμενικότητας, αφού κάποιοι σύμβουλοι μπορεί να σας προτείνουν προϊόντα με κριτήριο τις προμήθειες που θα εισπράξουν, και όχι τις δικές σας πραγματικές ανάγκες.

Ένα ακόμα μειονέκτημα για τον τομέα του financial planning στην Ελλάδα, είναι ότι δεν αναγνωρίζεται ακόμα ως ανεξάρτητη επαγγελματική ειδικότητα όπως οι λογιστές, οι ασφαλιστικοί και οι επενδυτικοί σύμβουλοι που πιστοποιούνται από τους εγχώριους εποπτικούς φορείς για την επαγγελματική τους επάρκεια. Είναι προφανές λοιπόν ότι μέχρι να οριστεί μία Ελληνική επαγγελματική πιστοποίηση Financial Planner αντίστοιχη με τις ευρωπαϊκές, οι υπηρεσίες αυτές μπορούν να προσφέρονται μόνο παράλληλα με μία από τις υπάρχουσες ειδικότητες.

Ένας σύμβουλος… για όλους μας!

Παρόλο που στο εξωτερικό η ειδικότητα του Financial Planner έχει εδραιωθεί εδώ και δεκαετίες, στην χώρα μας άρχισε να γίνεται γνωστή μόλις τα τελευταία 5-6 χρόνια. Και όπως και με τις περισσότερες νέες υπηρεσίες, οι πιθανοί πελάτες από μεσαίες και χαμηλότερες οικονομικές κατηγορίες είτε αγνοούν την ύπαρξη της, είτε θεωρούν ότι δεν τους αφορά λόγω υψηλού κόστους.

Όμως αυτοί ακριβώς είναι που χρειάζονται περισσότερο την βοήθεια συμβούλων όπως οι Financial Planners, για να αντιμετωπίσουν πιο εύκολα τα οικονομικά εμπόδια τους.

Θα ήταν ευχής έργον να διαδοθεί περισσότερο στην Ελλάδα ο θεσμός του financial planning, όχι μόνο ως πεδίο ειδίκευσης για ασφαλιστές και σύμβουλους, άλλα και σε άλλους σχετικούς κλάδους όπως π.χ. των λογιστών, των οικονομολόγων και των δικηγόρων. Μακροπρόθεσμα θα μπορούσε να καθιερωθεί και ως αυτοτελής επαγγελματική ειδικότητα, όπως ακριβές ισχύει σε άλλες χώρες. Έτσι οι ιδιώτες θα είναι ελεύθεροι να διαλέξουν είτε έναν ανεξάρτητο Financial Planner, είτε έναν κατάλληλα πιστοποιημένο ασφαλιστικό ή επενδυτικό σύμβουλο. Κάτι τέτοιο όμως προϋποθέτει σημαντικές θεσμικές και νομικές αλλαγές στον χώρο, πριν γίνει πραγματικότητα.

Σε κάθε περίπτωση, η άποψη μας στο Ourwallet είναι ότι ο θεσμός του Financial Planner πρέπει να γίνει ευρύτερα γνωστός στην Ελλάδα, ώστε οι ιδιώτες όλων των εισοδημάτων να έχουν πρόσβαση σε αξιόπιστες υπηρεσίες οικονομικού σχεδιασμού και διαχείρισης. Αυτό θα βελτιώσει όχι μόνο την οικονομική τους κατάσταση, αλλά και την χρηματοοικονομική μόρφωση τους, έτσι ώστε να μπορούν να παίρνουν τις καλύτερες αποφάσεις για το μέλλον τους!