Οι πιο σημαντικοί κανόνες στη ζωή είναι συνήθως απλοί, αλλά ταυτόχρονα και δύσκολοι να εφαρμοστούν στην πράξη. Και το ίδιο ισχύει φυσικά για το πορτοφόλι μας. Μπορεί ο καθένας μας να έχει διαφορετική άποψη για το πως ακριβώς να μοιράζουμε τα έξοδα μας, ή πόσα χρήματα πρέπει να αποταμιεύουμε κάθε μήνα, ή κατά πόσο αξίζει να κάνει κάποιος μία ασφάλιση σύνταξης ή υγείας για το μέλλον του.
Όμως πέρα από όλα αυτά, υπάρχουν κάποιοι θεμελιώδεις κανόνες για το πορτοφόλι μας, που αν δεν μπορούμε να τηρούμε, θα είμαστε μονίμως αγχωμένοι, χρεωμένοι και χωρίς έλεγχο στη ζωή μας.
Οικονομική ασφάλεια: ο σωστός στόχος
Όλοι μας ξέρουμε την φράση-κλισέ “τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία”. Κάποιοι μπορεί να συμφωνούν, άλλοι να διαφωνούν. Οι μεν “λιτοδίαιτοι” μπορεί να βάζουν σε προτεραιότητα τις σχέσεις και τις εμπειρίες με την οικογένεια και τους φίλους τους. Οι δε “ανοιχτοχέρηδες” σκέφτονται πως θα αγοράσουν δώρα για τους εαυτούς τους και τους ανθρώπους που αγαπάνε, ή πως θα μεγαλώσουν το υπόλοιπο των τραπεζικών τους λογαριασμών.
Και οι δύο πλευρές όμως κάνουν το λάθος να ταυτίζουν την οικονομική άνεση με τα υλικά αγαθά: οι μεν μπορεί να τα περιφρονούν και να νοιώθουν ικανοποιημένοι με την επιλογή τους να ζούνε με λίγα πράγματα, οι δε να αποζητούν όλο και περισσότερα για να ικανοποιούν τις ανασφάλειες τους. Όμως έτσι και οι δύο αξιολογούν τα χρήματα ως αυτοσκοπό, και αγνοούν τον πραγματικό στόχο που θα έπρεπε να έχουμε μπροστά μας:
Η οικονομική ασφάλεια είναι το κλειδί για την ελευθερία στη ζωή μας.
Κατ’ αρχήν μια διευκρίνηση: Τι εννοούμε όταν λέμε “οικονομική ασφάλεια”; Σίγουρα όχι ακριβά αυτοκίνητα, κυριλέ ρολόγια και μεγάλα σπίτια. Πόσο κόσμο ξέρετε που τα έχουν όλα αυτά, αλλά έχουν και τεράστια χρέη σε τράπεζες και κάρτες που δεν τολμάνε να πουν σε κανέναν; Πόσο ελεύθεροι νομίζετε ότι είναι αυτοί οι γνωστοί σας, που κάθε μέρα κρύβονται από τα τηλέφωνα των εισπρακτικών και προσπαθούν να πείσουν άλλους να τους δανείσουν ξανά χρήματα;
Οικονομική ασφάλεια σημαίνει να έχουμε τακτοποιημένο το πορτοφόλι μας. Να έχουμε σταθερά εισοδήματα, να μην έχουμε χρέη και να μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τυχόν επείγοντα έξοδα που μπορεί να προκύψουν. Σημαίνει να έχουμε την επιλογή να αξιοποιήσουμε τον χρόνο μας όπως θέλουμε εμείς, διαθέτοντας τα χρήματα μας για τους δικούς μας σκοπούς και τις δικές μας προτεραιότητες. Σημαίνει την ελευθερία να ζήσουμε την ζωή μας με τους δικούς μας όρους.
Οι “λιτοδίαιτοι” τώρα μπορεί να φέρουν αντίρρηση: “Σιγά! Εγώ δεν χρειάζομαι λεφτά στη ζωή μου! Τα λεφτά είναι σκλαβιά, όχι ελευθερία!” Έτσι όμως κάνουν ξανά το λάθος να ταυτίζουν τα χρήματα με τα υλικά αγαθά. Δεν είναι απαραίτητο κάποιος να έχει τεράστια ποσά στην τράπεζα για να έχει οικονομική ασφάλεια και ελευθερία, αρκεί να έχει οργανώσει την ζωή του έτσι ώστε να μπορεί να καλύπτει τις σημερινές, αλλά κυρίως και τις μελλοντικές του ανάγκες. Και αυτό είναι το πιο συνηθισμένο λάθος των “λιτοδίαιτων”, οι οποίοι σπανίως παίρνουν τα μέτρα τους για κάποια ενδεχόμενη ανάγκη που δεν μπορούν να προβλέψουν σήμερα.
Από την άλλη, το ίδιο λάθος κάνουν συχνά και οι “ανοιχτοχέρηδες”, οι οποίοι ταυτίζουν την επιτυχία στη ζωή με τα ακριβά αγαθά, δουλεύοντας υπερβολικά και φορτώνοντας το πορτοφόλι τους με αχρείαστα χρέη. Το παράδοξο είναι ότι αυτοί δυσκολεύονται πιο πολύ να εξασφαλίσουν την οικονομική τους ασφάλεια, εξαιτίας των λάθος επιλογών τους.
Κέρδος στο πορτοφόλι μας: ο σωστός δρόμος
Είναι αυτονόητο για κάθε επαγγελματία ότι δεν αξίζει να σπαταλάει χρόνο και κόπο στην δουλειά του, εάν δεν εξασφαλίζει περισσότερα έσοδα από έξοδα. Το παράδοξο είναι ότι πολλοί δεν καταλαβαίνουν πως το ίδιο ακριβώς ισχύει και για το προσωπικό τους πορτοφόλι, και απλά θεωρούν δεδομένο ότι μπορούν να ξοδεύουν όσο έχουν ακόμα χρήματα στην τσέπη, χωρίς να αξιολογούν καθόλου τα έσοδα και τα έξοδα τους.
Κάποιοι πιστεύουν ότι εάν καταφέρουν να “πιάσουν την καλή” και βρεθούν με ένα μεγάλο ποσό στο χέρι, όλα τα προβλήματα τους θα λυθούν μονομιάς και δια παντός. Όμως υπάρχουν χιλιάδες περιπτώσεις “τυχερών”, από τζόγο ή από κληρονομιές, που μετά από λίγα χρόνια βρέθηκαν και πάλι με άδειες τσέπες. Και αυτό γιατί πολύ απλά ξόδευαν και ξόδευαν συνεχώς, νομίζοντας ότι ο “μποναμάς” τους δεν θα στέρευε ποτέ.
Στην πραγματικότητα, όποιοι και αν είναι οι οικονομικοί στόχοι που έχουμε βάλει, ο μόνος απλός τρόπος για να τους πετύχουμε είναι ο εξής:
Ξοδεύετε λιγότερα χρήματα από όσα παίρνετε
Εάν δεν μπορείτε να τηρήσετε αυτόν τον απλό κανόνα, δεν θα μπορέσετε ποτέ να κάνετε αποταμίευση, δεν θα μπορέσετε ποτέ να αντιμετωπίσετε τυχόν έκτακτα έξοδα, δεν θα μπορέσετε ποτέ να εξοφλήσετε τα χρέη σας, και δεν θα μπορέσετε ποτέ να εξασφαλίσετε την οικονομική σας ασφάλεια. Όσο “λιτοδίαιτοι” ή “ανοιχτοχέρηδες” και αν είστε, εάν ξοδεύετε διαρκώς πιο πολλά από όσα παίρνετε θα έχετε μονίμως ανάγκη από δανεικά, και δεν θα είστε ποτέ ελεύθεροι από υποχρεώσεις και χρέη.
Σε γενικές γραμμές, όσοι θέλουν να μεγαλώσουν το κέρδος που μένει στο πορτοφόλι τους θα πρέπει να ξεκινήσουν μειώνοντας τα έξοδα τους. Ελέγχοντας τι φεύγει από το πορτοφόλι μας, με τη βοήθεια ενός σωστά οργανωμένου προϋπολογισμού, θα κάνουμε το πρώτο βήμα για την οικονομική μας ασφάλεια. Στην συνέχεια όμως θα πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να αυξήσουμε και τα έσοδα μας. Και αυτό όχι για να μπορούμε να κάνουμε και άλλα έξοδα, αλλά για να πετύχουμε πιο εύκολα τους μακροπρόθεσμους στόχους μας και να αντιμετωπίσουμε τις νέες ανάγκες που μπορεί να προκύψουν στο μέλλον.
Φυσικά είναι πιο δύσκολο να αυξήσουμε τα έσοδα μας από το να μειώσουμε τα έξοδα, ειδικά στα χρόνια της κρίσης που οι δουλειές είναι λίγες και φτηνές. Θα πρέπει όμως να έχουμε αυτόν τον στόχο μπροστά μας και να μην αφήνουμε ανεκμετάλλευτες τις ευκαιρίες που βρίσκουμε, εάν θέλουμε στο τέλος να πετύχουμε την οικονομική μας ελευθερία.
Χρήματα με σκοπό: ο σωστός τρόπος
Για τους πιο πολλούς, το να έχουμε κέρδος στο πορτοφόλι μας ακούγεται τόσο προφανές που καταντάει χαζό. “Τι λες τώρα! Πολύ το σκέφτηκες αυτό, ε;”
Όπως είπαμε όμως και στην αρχή, οι απλοί κανόνες στη ζωή είναι συνήθως και οι πιο δύσκολοι να εφαρμοστούν στην πράξη. Και όσον αφορά τα έξοδα μας, οι περισσότεροι δεν έχουν ιδέα τι κάνουν ή που πάνε τα χρήματα τους. Όταν λοιπόν αποφασίζουν να δοκιμάσουν να καταγράψουν τα έξοδα τους, οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία την άλλη και καταλήγουν στην απογοήτευση.
Ακόμα και τότε όμως, πολλοί βαριούνται να οργανώσουν τα έξοδα τους ή νομίζουν ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν. Όταν όμως δεν έχουμε κανέναν έλεγχο στο πορτοφόλι μας, τότε αυτό στην πραγματικότητα ελέγχει εμάς, και απλά παλεύουμε να καλύψουμε ανάγκες και να κλείσουμε τρύπες χωρίς κανένα πλάνο και μακροπρόθεσμο στόχο.
Ο καθένας μας είναι ικανός να τηρήσει ένα στοιχειώδες budget με λίγους και απλούς κανόνες, όπως “20% αποταμίευση, 80% έξοδα”, που θα του επιτρέψει να πάρει πίσω τον έλεγχο. Όμως δεν είναι μόνο τα έξοδα μας που πρέπει να γίνονται για συγκεκριμένους σκοπούς, αλλά και οι αποταμιεύσεις μας. Το να μαζεύουμε απλά χρήματα στον λογαριασμό μας, χωρίς να έχουν κάποιο συγκεκριμένο σκοπό για αυτά, είναι ανούσιο και αντιπαραγωγικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις, είτε θα αρχίσουμε να κάνουμε και πάλι περισσότερα έξοδα, είτε θα υποκύψουμε στον πειρασμό και θα ορμήσουμε με την πρώτη αφορμή να ξοδέψουμε τις αποταμιεύσεις μας.
Τα χρήματα που δεν έχουν σκοπό, αργά ή γρήγορα θα σπαταληθούν χωρίς λόγο.
Όλα τα χρήματα μας θα πρέπει να έχουν έναν συγκεκριμένο σκοπό, έτσι ώστε να πιάσουν τόπο. Είτε για να καλύψουμε τις καθημερινές μας ανάγκες, είτε για να εξασφαλίσουμε ένα απόθεμα ανάγκης για έξοδα εκτός προγράμματος, είτε για κάποιο μεγάλο έξοδο που έχουμε βάλει στόχο για το μέλλον. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να τηρήσουμε τους κανόνες που βάλαμε στο πορτοφόλι μας, και να εξασφαλίσουμε την οικονομική μας ασφάλεια.
Ξεφύγετε από την παγίδα των χρεών
Χωρίς αμφιβολία, το 99% των Ελλήνων σήμερα έχει κάποιο δάνειο ή οφειλή που βαραίνει το πορτοφόλι του. Και η πλειοψηφία αυτών δεν έχει κανένα πλάνο για το πως να εξοφλήσει αυτό το βάρος με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι πιο ευσυνείδητοι ίσως απλά να πληρώνουν τις ελάχιστες μηνιαίες δόσεις τους, ενώ οι πιο “άνετοι” προτιμούν να αγνοούν τα ειδοποιητήρια που τους έρχονται. Και όλοι παραπονιούνται ότι με τα εισοδήματα τους να έχουν μειωθεί, το τελευταίο που τους απασχολεί είναι να εξοφλήσουν τα χρέη τους.
Ελάχιστα όμως είναι τα χρέη που δεν συνοδεύονται από τόκους, και αυτό σημαίνει ότι όσο αγνοούμε το πρόβλημα, τόσο χειρότερα γίνονται τα πράγματα για το πορτοφόλι μας. Δεν έχει τόσο σημασία ο λόγος που πήραμε κάποιο δάνειο, ή αφήσαμε κάποια οφειλή να χρονίζει. Όσο και αν κάνουμε τους αδιάφορους, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να “εξαφανιστεί” από μόνο του, και η μόνη ώριμη απάντηση είναι να το κοιτάξουμε κατάματα, να σχεδιάσουμε ένα ρεαλιστικό πλάνο εξόφλησης του και να το τηρήσουμε μέχρι το τέλος.
Τα χρέη είναι ένα βαρίδι για το πορτοφόλι μας, είτε τα πληρώνουμε είτε όχι. Στην πρώτη περίπτωση είναι χρήματα που αναγκαζόμαστε να δίνουμε κάθε μήνα, τα οποία θα μπορούσαμε να διαθέσουμε για άλλες ανάγκες και επιθυμίες μας. Στην δεύτερη, μία ωρολογιακή βόμβα που μπορεί χωρίς καμία προειδοποίηση να σκάσει και να μας καταστρέψει οικονομικά. Και τότε δεν θα φταίει κανένας άλλος, παρά μόνο εμείς.
Το μόνο χρέος που μπορούμε να αγνοήσουμε, είναι το εξοφλημένο χρέος.
Πρέπει να κάνουμε την μεγαλύτερη δυνατή προσπάθεια για να απαλλαγούμε από τα χρέη που μας βαραίνουν, στο μικρότερο δυνατό χρόνο. Με ένα πλάνο αποπληρωμής βασισμένο στην μέθοδο της “χιονοστιβάδας”, μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε τις πληρωμές τόκων και να γλυτώσουμε πάρα πολλά χρήματα μακροπρόθεσμα.
Δείτε το σαν επένδυση: οι τόκοι που αποφεύγουμε να πληρώσουμε είναι σίγουρο και καθαρό κέρδος για το πορτοφόλι μας!
Βάλτε τα χρήματα σας να δουλεύουν για εσάς
Υπάρχει ένας απλός λόγος που τα ανεξόφλητα χρέη σας φαίνονται να αβγατίζουν συνεχώς, ακόμα και εάν πληρώνετε τακτικά τις ελάχιστες μηνιαίες δόσεις σας. Ο “ανατοκισμός” είναι η πρόσθεση επιπλέον τόκων σε ένα αυξανόμενο ποσό χρημάτων ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Είναι ο λόγος που σε ένα μακροπρόθεσμο δάνειο, όπως π.χ. ένα στεγαστικό 30 ετών, το συνολικό ποσό που θα πληρωθεί μπορεί να είναι υπερδιπλάσιο από το αρχικό ποσό που πήρε ο δανειολήπτης, ανάλογα με το επιτόκιο. Και είναι ο λόγος που μας συμφέρει να εξοφλούμε τα χρέη μας το συντομότερο δυνατόν, όπως είπαμε πιο πάνω.
Ο ανατοκισμός είναι μία δύναμη που έχει μικρή επίδραση στην αρχή, αλλά επιταχύνει διαρκώς και στο τέλος γίνεται ασταμάτητη. Και αν καταφέρουμε να τιθασεύσουμε αυτήν την ασταμάτητη δύναμη για το πορτοφόλι μας, το όφελος μπορεί να γίνει τεράστιο!
Κάποιοι ίσως να έχουν ακούσει τον μύθο του σοφού που νίκησε έναν Ινδό βασιλιά σε μία παρτίδα σκάκι. Όταν ο βασιλιάς ρώτησε τον σοφό τι ανταμοιβή θα ήθελε, ο σοφός ζήτησε να του βάλει έναν κόκκο ρυζιού στο πρώτο τετράγωνο της σκακιέρας, και σε κάθε τετράγωνο να διπλασιάσει τους κόκκους που έβαζε: 2 κόκκους στο δεύτερο τετράγωνο, 4 κόκκους στο τρίτο, 8 στο τέταρτο, και ούτω καθεξής.
Ο βασιλιάς στην αρχή νόμισε ότι η επιθυμία του σοφού ήταν πολύ ταπεινή, αλλά όταν άρχισε να υπολογίζει πόσο ρύζι θα χρειαζόταν, με έκπληξη είδε ότι μέχρι να φτάσει στο τελευταίο τετράγωνο της σκακιέρας, θα χρειαζόταν…
… 210 ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΤΟΝΟΥΣ ΡΥΖΙΟΥ.
Το παράδειγμα αυτό είναι λίγο ακραίο για τα δικά μας δεδομένα, αφού ο “τόκος” που υπολόγιζε ο σοφός ήταν 100%, αλλά και πάλι μας δείχνει πόσο μεγάλη μπορεί να γίνει η δύναμη του ανατοκισμού, αν αφήσουμε τον χρόνο να δουλέψει για μας.
Αφού οι τράπεζες χρησιμοποιούν αυτή τη μέθοδο για να κερδίζουν από τους τόκους των δανείων τους, γιατί να μην κάνουμε και εμείς το ίδιο; Η αποταμίευση δεν σημαίνει απλά να μαζεύουμε σταδιακά ένα ποσό, αλλά να αφήνουμε το κεφάλαιο μας να ανατοκίζεται, να προστίθενται τόκοι στους τόκους, και τελικά να αυξάνεται όλο και πιο γρήγορα. Βάζοντας ένα ποσό κάθε μήνα στην άκρη, σε έναν προθεσμιακό λογαριασμό ή κάποιο άλλο επενδυτικό προϊόν που θα δίνει ένα ικανοποιητικό επιτόκιο, και αφήνοντας τον χρόνο να δουλέψει για εμάς, θα εκπλαγούμε από το ποσό που μπορεί να συγκεντρωθεί μετά από λίγα χρόνια!
Ένα πρόχειρο παράδειγμα:
- Με αποταμίευση € 100 το μήνα, σε 15 χρόνια το ποσό που θα μαζέψουμε θα είναι € 18.000
- Εάν όμως προσθέσουμε και ένα επιτόκιο 3%, στον ίδιο χρόνο το τελικό ποσό θα φτάσει τα € 22.523
Το να βάζουμε τα χρήματα μας να δουλεύουν για εμάς, μέσω της αποταμίευσης και του ανατοκισμού, είναι ο μόνος εγγυημένος δρόμος για να κερδίσουμε την οικονομική μας ελευθερία. Και ακολουθώντας όλους τους παραπάνω κανόνες, θα μπορούμε να πάρουμε τον έλεγχο του πορτοφολιού μας, και ταυτόχρονα και της ζωής μας. Η οικονομική ελευθερία σημαίνει να μπορούμε να πραγματοποιούμε τους στόχους μας, μικρούς ή μεγάλους, και να αντιμετωπίζουμε τα απρόοπτα που πάντα θα προκύπτουν.
